Ministry of development of information technologies and communications

«yulduz» kategoriyali tovarlar – korxona foydasining asosini tashkil etadigan hamda iqtisodiy o’sishga olib keladigan;

«sog’in sigirlar» kategoriyali tovarlar – og’ir iqtisodiy davrlarning vujudga kelishini oldini oladigan, investitsiyaga muhtoj bo’lmagan, foyda keltirayotgan, boshqa kategoriyali mahsulotlar ishlab chiqarishni moliyalashtirishga ishlatiladigan;

«og’ir bola» kategoriyali tovarlar – bu yangi turdagi tovarlar bo’lib, reklamaga muhtoj bo’lgan, bozorga olib chiqilishi kerak bo’lgan, hozircha foyda keltirmayotgan, ammo, kelajakda «yulduz» tovar bo’lishi mumkin bo’lgan;

«o’lik yuk» yoki «omadsiz» kategoriyali tovarlar – bugungi kun talabiga javob bermaydigan, iqtisodiy o’sishga imkoniyat bermaydigan, foyda keltirmaydigan.

Tahlil jarayonida korxonada ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning qay biri qaysi kategoriyaga mos kelishligini o’rganish ham muhim hisoblanadi.
Ichki ma’lumotlar asosida quyidagicha tahlil ishlarini amalga oshirishimiz mumkin. Bu jadval natura o’lchov birligiga asoslanib olib borilgan bo’lib, uning tahlilini boshqa o’lchov birliklarda yuritishimiz ham mumkin.

“AVS” aktsionerlik jamiyatini mahsulot sotish rejasining bajarilishini tahlili

Mahsulot turlari	O’lchov birligi	Biznes reja bo’yicha	Haqiqatda	Farqi (+; -)	Bajarilishi (%)
A	1	2	3	4	5
A	Dona	500	560	+60	112
B	Kg.	20	14	-6	70
V	Kg.	110	86	-24	78.2
G	Dona	89	112	+23	125.8
D	t.	32	33	+1	103.1

Jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, biz tahlil qilayotgan korxona 5 xil "A";"B";"V";"G";"D" turdagi mahsulotlar ishlab chiqarar ekan. Bu mahsulotlar ichida "A" va "G" mahsulotlar xaridorgir bo’lib, ularning rejaga nisbatan "A" 12 foizga "G" esa 23 donaga ko’p sotilgan. Bu esa bozorda ushbu mahsulot turlariga talabning ko’pligidan dalolat beradi.

Mahsulot tarkibidan "B" va "V" mahsulotlariga talab kam bo’lgan. Natijada bu mahsulotlardan jami 30 kilogram (-6+(-24)) mahsulot sotilmay qolib ketgan. Bunga mahsulot sifati, bahosi yoki o’rinbosar tovarlarning bozorda vujudga kelishi ta’sir etgan.
Korxonaning endigi asosiy vazifasi sifatning buzilishida keltirilgan kamchiliklarni bartaraf etish yoki bo’lmasam boshqa xaridorgir mahsulotni ishlab chiqarishni yo’lga qo’yishdan iboratdir. Korxona uchun yana bir optimal variant bo’lib, "B" va "V" mahsulotlarni kamaytirib, unga sarflanadigan mablag’larni bir qismini "A" hamda "G" tovarlarini ishlab chiqarishga yo’naltirishi kerak.