Министерство высшего и среднего специального образования Республики Узбекистан

18 MAVZU 17-DARS Шахс ривожланишининг индивидуаллик

хусусиятлари ва уларнинг роли




1-o’quv topshiriq

“Tushunchalar tahlili ” organayzerini to’ldiring

1-guruh

Muhim muammoning yechimini topishga yordam beradi va “Tushunchalar tahlili” usuli orqali muammo hal qilinadi.

Tushunchalar	Mazmuni
SHaxs
Индивидуаллик
Темперамент
Характер

2-guruh

Tushunchalar	Mazmuni
Жинсий деформизм
Лаёқат
Қобилият
Талант

1-o’quv topshiriq

FSMU texnologiyasi

Ushbu texnologiya munozarali masalalarni hal etishda hamda o’quv jarayonini bahs-munozarali o’tkazishda qo’llaniladi, chunki bu texnologiya talabalarni o’z fikrini himoya qilishga, erkin fikrlash va o’z fikrini boshqalarga o’tkazishga, ochiq holda bahslashishga hamda shu bilan birga bahslashish madaniyatini o’rgatadi. Tinglovchilarga tarqatilgan oddiy qog’ozga o’z fikrlarini aniq va qisqa holatda ifoda etib, tasdiqlovchi dalillar yoki inkor etuvchi fikrlarni bayon etishga yordam beradi. F-fikringizni bayon eting S-Fikringiz bayoniga sabab ko’rsating M-ko’rsatilgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring U- fikringizni umumlashtiring

1-guruh

Savol	Malaka va uning inson hayotidagi o’rnini qanday baholaysiz?
F-fikringizni bayon eting
S-Fikringiz bayoniga sabab ko’rsating
M-ko’rsatilgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U- fikringizni umumlashtiring

2-guruh

Savol	Inson odatlar uning ijobiy va salbiy tomonlarini nimada deb o’ylaysiz?
F-fikringizni bayon eting
S-Fikringiz bayoniga sabab ko’rsating
M-ko’rsatilgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U- fikringizni umumlashtiring

Jonlantirish uchun savollar: SHaxs tushunchaning mohiyatini izohlang? Individ, shaxs, individuallik tushunchalarining mazmunini asoslang? Темперамент турлари ҳақида маълумот беринг? Характер акцентуацияси моҳиятини изоҳланади. Лаёқат нима?

Insert usulidan foydalanib ishlash qoidasi

1.Ma’ruza matnini o’qib, matnning chetiga quyidagi belgilarni qo’yib chiqing:

V-bilaman

+ – men uchun yangi ma’lumot

–– men bilgan ma’lumotni inkor qiladi

? – noaniq (aniqlashtirish talab qiladigan) qo’shimcha ma’lumot

2.Olingan natijalarni jadval shaklida rasmiylashtiring.

№	Mavzu savollari	V	–	+	?

MAVZU: SHAXS Reja: Шахс ривожланишининг индивидуаллик хусусиятлари дифференциал психологиянинг предмети сифати Темперамент. ОНФ типлари хусусиятлари, назариялари. Темпераментнинг физиологик асослари. Психологияда характер муаммоси. Характер акцентуацияси. Жинсий диформизм ва индивиднинг психологик тавсифи. Лаёқат ва қобилият. Қобилиятлар тузилиши ва турлари. Талантнинг пайдо бўлиши ва тузилиши. O’quv mashg’ulotining maqsadi: SHaxs, individ, individuallik, shaxs borasi dagi psixologik nazariyalar, shaxsning faolligining manbalari, shaxsning malaka va odatlari haqidagi bilimlarni shakllantirish. O’quv faoliyatining natijasi: SHaxs, individ, individuallik, shaxs borasi dagi psixologik nazariyalar, shaxsning faolligining manbalari, shaxsning malaka va odatlari haqida dastlabki ma’lumotlar zahirasini berish hamda mazkur jihatlar psixologiya sohasining o’rganish ob’ekti ekanligini asoslab berildi.

Baholash mezoni va ko’rsatkichlari

Guruhlar	Savolning to’liq va aniq yoritilishi 0-5 ball	Misollar bilan muammoga yechim topishi 0-5 ball	Guruh a’zolarining faolligi 0-5 ball	Jami ball

15-13 ball- “a’lo”

12-10 ball- “yaxshi”

15-13 ball- “qoniqarli”

Шахс ривожланишининг индивидуаллик хусусиятлари дифференциал психологиянинг предмети сифати

Шахс – психология фанининг асосий илмий тушунчаларидан бири бўлиб ҳисобланади. Шахснинг нималигини тушуниш ва унинг руҳий тузилишини таърифлаш имконини берувчи асосий хоссаларини ажратиб олиш учун ушбу тушунчани «инсон индивид шахс индивидуаллик» қаторида кўриб чиқамиз. Инсон ўта мураккаб мавжудот сифатида чексиз мураккаб дунёда, аниқроғи, кўплаб дунёларда яшайди, уларнинг ичидан замонимизнинг машҳур файласуфларидан бири Юрген Хабермас асосийлари сифатида уч дунёни: ташқи дунё, ижтимоий дунё («бизнинг олам»), ички дунё («менинг оламим», индивидуаллик ва бетакрорлилик «менинг мавжудлигимнинг» бетакрорлиги) ажратишни таклиф этди. Ташқи дунё – бу инсоннинг табиат қонунларини билишда ва уларни ўз мақсадларида табиатни қайта тузиш учун қўллашда эгаллайдиган табиат олами. Бу фан, техника, амалиёт оламидир. Бу барча нарса исбот талаб этувчи мақсадга мувофиқ фаолият оламидир. Ижтимоий дунё – бу инсонни дунёга киритишнинг асосий воситаси жисмли фаолият бўлган олам. Инсонни атрофдаги оламга ва ўзига нисбатан муносабатларининг ранг-баранглигида тушуниш, фаоллигининг манбаларини топиш ва йўналишини англаш учун инсоннинг оламда тутган ўрнини аниқлаб олиш зарур. Инсонга шахс сифатида ёндошиш, авваламбор, инсонга жамият тузилишида тутган ўрни билан аниқланувчи жамиятнинг бирлиги сифатида қараш билан боғлиқдир. Инсонни биологик организм, тур бирлиги сифатида ҳайвондан фарқ қилувчи туб негизли белгиси жамиятга тегишлилик, ижтимоийлик ҳисобланади. Бундан келиб чиқадики, шахсни ўрганишда дастлабки ҳолат бўлиб унинг жамиятдаги ўрни, ижтимоий муносабатлар тизимига киритилганлиги хизмат қилади . Агар биз шахс муносабатлари ҳақида инсоннинг дунёга шахсий тегишлилиги ва бу билан боғлиқ кечинмалар маъносида сўз юритадиган бўлсак, у ҳолда инсон мавжуд бўла оладиган кейинги – бу «менинг» ички оламим дунёсига мурожаат қиламиз. Бу дунё кечинмалар, шахсий моҳиятлар, шахсий даҳлдорликни ҳис этиш, у ёки бунга шахсий тегишлилик, бошқа одамлар билан мавжудликнинг «ҳодисавийлиги» билан тўла. Бу дунёга жисмли фаолият ўз шаклини ўзгартирган ҳолда оддий ҳолатдаги фойдали фаолият, шаклини йўқотган жисмли ҳаракат бўлиб эмас, балки, «шахсий» фаолият, ижодиёт сифатида киради, ижтимоий ҳулқ-атвор эса «менинг» дунёсига шахслараро муносабат, бошқа одамларнинг ички дунёсига яқинлашиш, бошқаларга ўзини очишнинг воситаси, ўзини намоён этиш сифатида кириб келади. «Менинг» дунёсида унга хос бўлган махсус фаолият турлари: ўйин, санъат, дин, ички дунёлар яқинлашуви сифатидаги мулоқот пайдо бўлади.