|
Жамиятнинг фалсафий таҳлили
Жамият ҳақидаги асосий парадигмалар. Жамият ҳақидаги фалсафий таълимотлар тарихи. Жамият пайдо булишининг илмий асослари.
Жамиятнинг иқтисодий асослари. Ижтимоий ишлаб чикариш тушунчаси. Моддий ишлаб чикариш. Ишлаб чикариш кучлари ва ижтимоий иқтисодий муносабатлар. Мулк ва мулкчилик масаласи.
Жамиятнинг маънавий асослари. Информация ва коммуникация. Индивидуал ижтимоий онг. Ижтимоий онгнинг структураси. Ижтимоий психология. Мафкура - ижтимоий онг элементи.
Жамиятнинг ижтимоий асослари. Ижтимоий жамоа ва гурухлар. Этник гурухлар. Табақалар ва синфлар. Ижтимоий ва сиёсий институтлар. Худудий гурухлар. Ижтимоий макон.
Жамиятнинг сиёсий асослари. Жамиятнинг сиёсий тизими. Парламент республикаси. Президент республикаси. Федерация. Сиёсий тизимдаги партиялар, ташкилотлар, жамоа ташкилотлари. Сиёсат ва сиёсий онг.
Фукаролик жамияти, сиёсий эркинлик, демократия, фукаролик уюшмалари, ижтимоий тартиб, фукаролик жамиятида баркарорлик.
Жамият хаётига цивилизация таъсири. Цивилизация тушунчаси. Цивилизацияга турли ёндашувлар. Цивилизация типлари: европа ва Шарқ цивилизацияси, либерал ва анъанавий цивилизация.
Маданият, унинг тўзилиши ва функциялари. Маданиятлардаги умумийлик. Маданиятнинг субъекти. Маданий фаолият. Маданий коммуникация.
Тарих фалсафаси
Тарих фалсафасининг предмети. Тарих фалсафасига оид қарашлар эволюцияси. Тарих фалсафасининг тўзилиши: тарих фалсафаси онтологияси, гносеологияси, тарих фалсафаси тарихи. Тарих фалсафаси функциялари: дунёқарашга доир функцияси, назарий функцияси, прогностик функцияси. Тарих фалсафасининг хозирги концепциялари. Тарих фалсафасининг гносеологик йўналиши. Онтологик ва аксиологик концепциялар. Тарихий жараён мазмуни ва унинг йўналиши. Тарихга формацион ва цивилизацион ёндашувлар. Тарих фалсафасида тарихий тараққиёт Ғояси. Тарихий тараққиёт мезонлари. Тарихий жараёнда зарурият ва эркинлик. Тарихий зарурият. Зарурият ва эркинлик диалектикаси. Тарихда шахснинг роли.
Фалсафий антропология (Инсон қацидаги таълимот)
Инсон фалсафий муаммо сифатида. Фалсафа тарихида инсоннинг келиб чикиши ҳақидаги таълимотлар. Инсонни фалсафий тушунишнинг ўзига хос хусусияти. Инсоннинг куп улчовлиги. Шарқ фалсафасида инсон муаммоси. Инсон масаласида Ғарб анъанаси. Фалсафий антропологиянинг пайдо булиши ва ривожланиши, предмети ва вазифалари. Инсоннинг биоижтимоий моҳияти. Инсонни тушунишда дуализм ва монизм. Инсонга интровертив ва экстровертив ёндашувлар. Инсонга оид социоцентрик концепциялар. Инсон масаласига теоцентрик ёндашувлар. Инсонга нисбатан биологизаторлик ва социологизаторлик концепциялари. Хаётнинг мазмуни ва унда инсоннинг вазифаси. Хаётда инсоннинг вазифаси ва унинг моҳияти. Хаётни тарк этиш боскичлари: ижтимоий, рухий, биологик улим, миянинг улими. Инсонни фалсафий нуқтаи назардан ўрганишнинг зарурати.
Аксиология-кадриятлар фалсафаси
Кқадрият тушунчаси ва унинг умумий тавсифи. Кадриятларнинг табиати ва моҳиятини тушунишга нисбатан ёндашувлар: натуралистик психологизм, персоналистик оптимизм, аксиологик трансцендентализм, маданий тарихий релятивизм, кадриятларнинг социологик концепцияси. Кадрият категориясининг мазмуни: кадриятнинг ижтимоий моҳияти. Кадриятнинг функционал ахамияти. Кадриятнинг шахсга доир мазмуни. Кадриятлар ва бахолар. Бахолашнинг моҳияти. Бахолаш структураси. Бахолаш предмети. Бахолаш субъекти. Бахолаш асоси. Эхтиёжлар ва кадриятлар. Кадриятларнинг турлари: моддий кадриятлар, маънавий кадриятлар, ижтимоий сиёсий кадриятлар, индивидуал ёки шахсга доир кадриятлар. Жамият ва инсон хаётида кадриятларнинг роли. Олий кадриятлар. СоFлик ва эркинлик кадрият сифатида. Билим кадрият сифатида. Шахснинг кадриятларга муносабати. Кадриятлар иерархияси.
Фаолият фалсафаси (праксеология)
Фаолият тушунчаси. Фаолиятнинг социологик жихатлари. Психологияда фаолиятга муносабат. Фаолиятнинг тўзилиши: эхтиёжлар, мотивлар, мақсадлар, воситалар. Фаолият атрибутлари: моддийлик ва субъектлилик. Фаолиятни моддийлаштириш ва моддийлаштиришдан чикариш. Фаолиятда онглилик ва мақсадга мувофиклик. Фаолиятнинг унумлилиги. Моддий ва маънавий фаолият. Инсон фаолиятининг рамзий жихати. Мулокот фаолият сифатида. Инсоннинг шаклланиши ва ривожланишида фаолиятнинг роли. Интериоризация тушунчаси. Интериоризация механизми. Интериоризация назариясининг танкиди. Бегоналашув. Мехнат ва уйин фаолият бирлиги сифатида. Уйин моделининг шартлилиги ва реаллиги. Уйиннинг маъноси. Ижод ва ижод натижаларининг янгилиги. Ижодий ва ноижодий фаолият. Ижодкор шахс. Ижод мехнат ва уйин сифатида. Инсон фаолиятини тартибга солишнинг ахамияти. Фаолиятни тартибга солиш механизмлари.
Ижтимоий прогнозлаштириш муаммоси
Ижтимоий башорат тушунчаси: унинг типлари, методлари. Башоратнинг турлари: кундалик башорат, илмий башорат, ижтимоий башорат килиш, интуитив башорат. Ижтимоий башоратнинг субъектив ва объектив асоси. Прогнозлаштиришнинг методлари: экстрополяция методи, тарихий аналогия, моделлаштириш методи, экспертиза усулида бахолаш, келажакни прогнозлаштириш. Норматив прогноз, аналитик прогноз, прогноз огохлантириш. Прогнозлаштиришнинг ижтимоий жараёнларга таъсири. Келажакни прогнозлаштиришнинг ўзига хос хусусиятлари.
Глобаллашувнинг фалсафий муаммолари
Глобаллашув - янги фалсафий мавзу. Глобаллашув ходисаси. Глобалистика. Глобал жараёнларнинг кўртаклари. Фундаментал глобаллашув. Глобал муаммоларнинг купжихатлилиги. Глобал муаммолар - глобаллашувнинг окибати сифатида. Ижтимоий ривожланишнинг жадаллашувида глобал тенденцияларни англашнинг ахамияти. Технооптимизм. Технопессимизм. Экопессимизм. Глобал муаммоларни хал килишда фалсафанинг роли. Глобал муаммоларнинг моҳияти. Муаммоларнинг турли даражалари: хусусий, миллий, махаллий, минтакавий муаммолар. Глобаллик мезонлари. Хозирги даврнинг асосий глобал муаммолари: демографик тизим, таълим муаммоси, соFликни саклаш муаммоси, озик овкат муаммоси, иқтисодий ривожланишнинг нотекислиги, энергетика ва хом ашё ресурслари, уруш ва тинчлик муаммоси. Глобал онгни шакллантириш зарурати. Глобал муаммоларни хал килишда халкаро кучлар бирлашувининг ахамияти. Глобал муаммоларни хал килишда хусусий ва умумий манфаатлар.
Семинар машғулотларни ташкил этиш бўйича кўрсатма ва тавсиялар
Семинар машFулотларини ташкил этиш бўйича профессор-ўқитувчилар томонидан кўрсатма ва тавсиялар ишлаб чикилади. Унда талабалар асосий маърўза мавзулари бўйича билим ва куникмаларини амалий машFулот жараёнида янада бойитадилар. Шунингдек, дарслик ва ўқув кулланмалар асосида талабалар билимларини мустахкамлашга эришиш, тарқатма материаллардан фойдаланиш, илмий маколалар ва тезисларни чоп этиш оркали талабалар билимини ошириш, мавзулар бўйича кургазмали куроллар тайёрлаш ва бошкалар тавсия этилади.
Семинар машFулотларида талабалар фалсафа фанининг назарий асосларини урганиб, унинг амалий хаёт билан боFликлигини тахлил киладилар.
Семинар машғулотларнинг тавсия этиладиган тахминий мавзулари:
Фалсафа: унинг предмети, мазмуни ва жамиятдаги роли. Қадимги ва ўрта аср фалсафаси. Янги ва энг янги давр фалсафаси. Онтологик категорияларнинг фалсафий тахлили. Табиат фалсафаси. Инсон борлоти. Ўзаро алокадорлик ва ривожланиш конунлари. Фалсафа категориялари. Билишнинг мазмун ва моҳияти. Хиссий, эмпирик, назарий, мантикий ва интуитив билиш даражалари. Фалсафада хакикат муаммоси. Назария ва амалиёт бирлиги. Билиш методологияси: асосий тушунчалар. Ахборотлашувнинг фалсафий асослари. Тушуниш ва тушунтириш. Жамиятнинг фалсафий тахлили. Тарих фалсафаси. Фалсафий антропология (Инсон ҳақидаги таълимот). Аксиология - кадриятлар фалсафаси. Фаолият фалсафаси (праксеология). Ижтимоий прогнозлаштириш муаммоси. Глобаллашувнинг фалсафий муаммолари.
Мустақил ишларни ташкил этишнинг шакли ва мазмуни
Мустақил таълимнинг турли хил шакллари мавжуд бўлиб, бунда асосий эътибор талабанинг берилган мавзулар (амалий масалалар, топшириклар ва кейс-стадилар)ни мустақил равишда, яъни аудиториядан ташкарида бажариши, укиб ўрганиши ва шу йўналиш бўйича билим ва куникмаларини чукурлаштиришига каратилади. Талаба мустақил ишни тайёрлашда муайян фаннинг хусусиятларини хисобга олган холда куйидаги шакллардан фойдаланиш тавсия этилади:
дарслик ёки ўқув кулланмалар бўйича фанлар боблари ва мавзуларини ўрганиш;
тарқатма материаллар бўйича маърўзалар кисмини ўзлаштириш;
мустақил ишлар, кейс-стадилар билан ишлаш;
махсус ёки илмий адабиётлар (монографиялар, маколалар) бўйича фанлар бўлимлари ёки мавзулари устида ишлаш;
фанга оид статистик маълумотларни ўрганиш, уларни тахлил килиш;
талабанинг ўқув-илмий-тадкикот ишларини бажариш билан боFлик булган фанлар бўлимлари ёки мавзуларни чукур ўрганиш;
фаол ва муаммоли ўқитиш усулидан фойдаланиладиган ўқув машғулотлари;
-Фалсфа фанидан мустақил ишларини реферат, семинар, маърўза тайёрлаш, Президент асарларини конспектлаштириш ва бошка шаклларда ташкил этилиши тавсия этилади. Мустақил иш мавзуларини белгилашда маърўза ва семинар машFулотлари мавзуларини тулдиришга ҳаракат килиниши лозим.
Тавсия этилаётган мустақил ишларнинг тахминий мавзулари:
Фалсафий дунёқарашнинг ўз-ўзини англашдаги роли.
Фалсафа ва фан мутаносиблиги.
Сциентизм ва антисциентизм.
Билиш инсон маънавий камолоти омили.
Тарих фалсафаси ва фалсафа тарихи.
Инсон олий кадрият.
Глобаллашув шароитида антропологик инкирознинг олдини олишнинг зарурияти.
Илмий ва ижтимоий прогнозлаштиришнинг ўзаро алокадорлиги.
Онтологик ва муносабатдош категорияларнинг уЙFунлиги.
Миллий ва умуминсоний кадриятлар.
Дастўрнинг информацион-услубий таъминоти
Фалсафа фанини ўқитишда замонавий (хусусан интерфаол) методлар, ахборот коммуникация (медиатаълим, амалий дастур пакетлари, презентацион, электрон-дидактик) технологияларининг кулланиши назарда тутилади. Фалсафа фани курсида электрон дарслик, мавзуга оид теледисклар ва бошка кургазмали куроллардан фойдаланилади.
Фойдаланиладиган адабиётлар руйхати
Do'stlaringiz bilan baham: |
