Mineralogiya

Malaxit – Cu₂[CO₃](OH)₂ . Yunoncha «malaxe» gulxayri demakdir. Shu o`simlik rangiga o`xshashligi uchun nom berilgan bo`lsa kerak. Tarkibida – CuO – 71,9%, SO<sub>2</sub> – 19,9%, N<sub>2</sub>O – 8,2% miqdorida aniqlangan. U monoklinal singoniyali. Tabiatda radial shu`la kabi tuzilgan (10-rasm), ba`zan oqiq shakldagi, massa holida ham uchraydi, ayrimda konsentrik zonal tuzilishda bo`ladi. Malaxit yashil rangli, yaltirashi shishadek, olmosdek, ba’zan tolasimonlari ipakdek. Uning qattiqligi – 3,5-4, solishtirma og`irligi – 4, ulanish tekisligi mukammal. Malaxit mis sulfid konlarning oksidlanish zonalarida uchraydi. Malaxitning hosil bo`lishida mis sulfat moddalarining karbonat kalsiylar bilan uchrashishi tufayli paydo bo`ladi.:

2CuSO₄ +2CaCO₃ +5H₂O=Cu₂ [CO₃](ON)₂ +CaSO₄ · 2H₂O

10-rasm. Malaxit.
Malaxit bilan yo`ldosh mineral sifatida azurit, xrizokolla, tenorit, kuprit, sof mis va boshqalar bilan birga paragenetik assosiatsiya hosil qiladi. Malaxit bezak buyumlar tayyorlashda ishlatiladi.
Azurit – Cu<sub>3</sub>[CO<sub>3</sub>]<sub>2</sub>(OH)<sub>2</sub>. Nomi fransuzcha «azure» havorang demakdir. Tarkibida – CuO –69,2%, SO<sub>2</sub> – 25,6%, N<sub>2</sub>O – 5,2% bo`ladi. U monoklinal singoniyali, tabiatda kalta ustuncha yoki prizma, qalin tabletkasimon shakllarda topilgan. Azuritning rangi to`q ko`k, havorang, yaltirashi shisha kabi (11-rasm). Uning qattiqligi – 4, solishtirma og`irligi – 3,9, ulanish tekisligi mukammal emas. U sulfid konlarining oksidlanish zonalarida yuzaga keladi. Kuzatishlardan ma`lumki namgarchilik rayonlarda azurit malaxitga aylanadi:

2Cu₃(SO₃)₂(ON)₂ +H₂O=Cu₂(SO₃)(ON)₂ + CO₂

11-rasm. Azurit.

Azurit va malaxit odatda birga uchrashadi, ammo miqdori bo`yicha malaxit keng tarqalgan. Yirik uyumlari – Sumeb, Namibiya, Broken-Xill, Avstraliya, Kayrakto’ (Qozog`iston).