Milliy universiteti

Mavzu: Tarix darslarini zamonaviy talablar asosida tashkil etish texnologiyasi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON

MILLIY UNIVERSITETI

Bajardi: Xojiboyev A.

Qabul qildi: ___________________________

Zamonaviy darslarni tashkil etish shakllari.

Dars jarayonini joriy etishda va uning strukturasidan unumli foydalanishda o`quvchilar faolligini tashkil etish muhim rol o`ynaydi. Zeroki, jarayon markazida o`quvchi shaxsi turadi. Demak, ta’lim jarayoni o`quvchi shaxsiga qaratilmog`i zarur. Pedagogik adabiyotlarda, metodik qo`llanmalarda va maktab amaliyotida aytilishicha o`quvchining o`quv-biluv faoliyatini olib borish uch yo`nalishda amalga oshiriladi. 1-umumiy, 2-guruhli, 3-yakka tartibda. Umumiy yo`nalishdagi dars jarayoni faoliyatida o`qituvchi rahbarligida sinfdagi barcha o`quvchilarning xatti-harakatlari tushuniladi. Guruhli o`quvni tashkil etishda o`quvchilar faoliyati guruh-guruhlarga bo`linib olib boriladi. Yakka tartibdagi o`quv jarayonida o`quvchilar yakkama-yakka faoliyat olib boradilar. Umumiy shakldagi faoliyatni tashkil etuvchi darslarda, o`quvchilar bir vaqtning o`zida bir xildagi topshiriqlarni sinf bo`yicha birgalikda muhokama etadilar. Fikr almashadilar, solishtiradilar, umumlashtirgan holda xulosalar chiqaradilar. O`qituvchi, o`quvchilar birgalikda va bir vaqtda vazifani bajarishda hamkorlik qiladilar, hamijodkorlikda ish yuritadilar. O`qituvchi so`zlash, tushuntirish, ko`rsatish jarayonida barcha o`quvchilarni jalb qilgan holda masalani birga muhokama qiladi.

Bunday muloqotlar o`quvchilar ishonchini qozonishga, o`quvchilar bilan muloqotga kirishishga, jamoa bo`lib ishlash ko`nikmasining hosil bo`lishiga olib keladi. Umumiy o`quv-biluv faoliyatini tashkil etishning o`ziga xos kamchilik va yetishmovchiliklari ham mavjud. Darsda faoliyat o`qituvchi tomonidan barchaga birdek qaratiladi, ya’ni bir oz abstraktlik yuzaga keladi. Barchani qiziqish, qobiliyatlaridan qat’iy nazar bir xilda, bir maqsad yo`lida izlanish, fikrlash, ishlashga undaydi. O`quvchilarning rivojlanish darajasi, tayyorgarligi bir xil bo`lganligi tufayli bilim va ko`nikmalarni qabul qilib olish, o`zlashtirish birdek natijani kafolatlamaydi. Dars sifati va samaradorligi pasayishi holatlari kuzatiladi. O`qish, o`zlashtirishlari sust bo`lgan o`quvchilar sekin ishlaydilar. O`quv materiallarini to`la o`zlashtira olmaydilar. Ular ko`proq o`qituvchining shaxsiy e’tiboriga muhtojlik sezadilar. Lekin ayrim o`quvchilar murakkabroq, qiyinlik darajasi yuqoriroq bo`lgan materiallarni o`zlashtirishga moyil bo`ladilar. Ayrimlari esa ko’prok mustaqil izlanish, ijodiy yondashuv asosida ishlashga qiziqish bilan qaraydilar. Shuning uchun umumiy yo`nalishli darslarda savol-javoblar, labaratoriya ishlari, mashqlar yechish, masalalar yechish iloji boricha o`quvchi shaxsiga yo`naltirilgan bo`lishi maqsadga muvoffiqdir.

Tarix darslarini tashkil etishga innovatsion yondashuv.

Ta'lim muassasalari tizimida tarix fanlarini o`qitish mazmunini kasbiy soha yo`nalishlarining mohiyatiga mos shaklda rivojlantirish, ya'ni KHKlarning kasbiy qiziqishidan kelib chiqqan holda qo`shimcha ma'lumotlar kiritilishi maqsadga muvofiqdir. O`qitish jarayonini kasbiy yo`naltirish - berilayotgan bilimlarni KHKning kasbiy yo`nalishidan kelib chiqib darsni tashkil etishdir. Tarix fanlarini o`qitishda tarixiy bilim, tushuncha va tasavvurlarni egallash, ularni izohlash, ko`nikma va malakani shakllantirish orqali o`quvchilar intellektual qobiliyatlarini jadal o`stirishni, ularga kasb-hunarga yo`naltirilgan bilim berishni ta'minlash va kasb-hunar kolleji o`quvchilarining kasb-hunarga qiziqishini oshirish maqsad qilib olingan. Tarix fanlarini o`qitishning o`ziga xos xususiyatlari shundan iboratki, o`quvchilarning tanlagan kasbi bilan bog`liq bo`lgan tarixiy bilim, tushuncha, tassavvurni yanada rivojlantirish hamda o 'zining sohasiga doir tarixiy bilimlar bilan tanishtirish ularni hayotga va kasbiy faoliyatiga tatbiq etishni o`rgatishdir.

faoliyatiga tatbiq etishni o`rgatishdir. O`rta maxsus ta'lim tizimida fanlarni o`qitishda umumiy o`rta ta'lim tizimidan farqli o`laroq, mashg`ulotlarning ma’ruza va seminar (amaliy) shakllari bo`lib, ular quyidagi maqsad va vazifalarga yo`naltirilgan: ma’ruza yo`naltiruvchilik axborotlilik metodologiklik tarbiyalovchilik rivojlantiruvchilik Seminar Seminar mashg`ulotining asosiy maqsadi - o`qitishni tashkil etishning yetakchi shakli bo`lib, quyidagi vazifalarni amalga oshirishga imkon beradi: - o`quvchilarni o`quv materialining asosiy holatlariga, uni kelgusi ish faoliyatidagi o`rni va ahamiyatiga diqqat qilishlariga imkon beradi;- o`qituvchi ma’ruza vaqtida holat, asosiy ilmiy dalillar va xulosalar mohiyatini ochib beradi; - ma’ruza vaqtida o`qitish usullari taqqoslanadi, ilmiy izlanishning asoslari namoyon etiladi; - ma’ruza o`quv materialiga hissiy-baholash munosabatida bo`lishni uyg`otish; - bilim olish qiziqishlarini, ya'ni mantiqiy fikrlash va isbotlash qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi. - ta'lim beruvchini ta'lim oluvchilar bilan faol suhbatga kirishishiga yo`naltirilgan, nazariy bilimlarni amaliy faoliyatda amalga oshirish uchun sharoitni ta'minlovchi, o`quv mashg`uloti shakli - nazariy materialni (bilimlarini) tartibga solish, amaliy malaka va ko`nikmalarini hosil qilish va bilimlarini nazorat qilishdan iboratdir.