Milliy universiteti ijtimoiy fanlar fakulteti «falsafa tarixi va mantiq» kafedrasi



Download 1,2 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/41
Sana17.01.2022
Hajmi1,2 Mb.
#383523
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   41
Bog'liq
falsafa tarixi eng yangi davr garb falsafasi

Otto Libman (1840-1914) 

ilk bor  «Kantga qaytish!» shiorini о‘rtaga tashlagan faylasuf 

hisoblanadi.  Uning  fikricha,  Kantning  ta’limotini  tiklash  uning  tarafdorlari  fikrini  qayta  tiklash 

orqaligina mumkindir. Ana shu fikrni Libman о‘zining «Kant va epigonlar» asarida rivojlantirdi 

(1865).  Libman  fikricha,  Kant  ta’limotining  о‘ziga  xos  tomoni  shundan  iboratki,  Kant  «jon», 

«miya»  yoki  Leybnitsning  ruhiy  «monada»  tushunchasidan  kelib  chiqmaydi,  ular  о‘z 

falsafasining  asosi  qilib  olmaydi.  U  «ong»  tushunchasini  asos  qilib  oladi.  Kant  о‘zining  bilish 

sohasidagi  tadqiqotlarini  alohida  individning  yoki  insoniyatning  ongini  tahlil  qilishga 

qaratmagan, balki mavhum «ong» kategoriyasi ustida ishlagan. Demak, Libman fikricha, «ong» 

kategoriyasi  dunyoni  tushunishni  birinchi  shartidir,  va  har  qanday  fan  obyektining  asosida 

yotadi.  Ana  shu  ong  dunyosi  о‘zining  ichki  -  «immanent»  shakllari  orqali  boshqariladi.  YA’ni 

kaleydoskop  о‘zining  maydonidagi  buyumlarni  о‘zida  qanday  aks  ettirsa,  ong  ham  butun 

borliqni о‘z ichki qonuniyatlari orqali aks ettiradi. 

Biroq  Libmanning  Kantdan  farqi  shundan  iboratki,  uningcha  «narsa  о‘zida» 

hissiyotimizning  obyektiv  sababi  emas,  balki  ongning  ichki  (immanent)  g‘oyasi  bizning  bilish 

dunyomizni о‘ziga moslab tuzadi. Libman aytadiki, «Bahor guli mening ongim nuridan tashqari 

nima ham bо‘lar edi? Hech nima!» 

Libmanning keyingi ishlarida Kant falsafasining idealistik tomoni kо‘proq rivojlantirildi. 

Kantning  aprior  tushuncha  tо‘g‘risidagi  g‘oyasi  Libman  qarashlarida  kosmik,  metakosmik 

mazmun oldi, dunyoning asosiy sababiga aylandi. 




Download 1,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish