Milliy tadqiqotlar universiteti

6.Xususiy kapital togrisidagi hisobotni taqdim etish tartibi

Xususiy kapital buxgalteriya hisobining muhim fundamental tamoyillaridan biri bo‘lgan ikki yoqlama yozuv tamoyiliga asoslanadi. Buning zamirida quyidagi tenglik yotadi;

Aktiv = Xususiy kapital+ Majburiyatlar
Bu tenglikdan ko‘rinib turibdiki, xususiy kapital har bir kichik tadbirkorlik subyektlar faoliyatining mulkiy va moliyaviy holatini ifodalaydi. Moliyaviy hisobotning 5-shaklda xususiy kapitalning tuzilmasi quyidagilardan iboratdir, deb ko‘rsatilgan: ustav kapitali, qo‘shilgan kapital, rezerv kapitali, taqsimlanmagan foyda, xususiy kapital bilan qoplanmagan zarar. Xususiy kapital deganda kichik tadbirkorlik subyektga tegishli bo‘lgan mulkning qiymati tushuniladi. Bu kapital jami kapital bilan qarzga olingan kapitalning o‘rtasidagi farq sifatida aniqlanishi mumkin, ya’ni
Kx = K j-K q
Bunda,
Kx-xususiy kapital,
Kj-jami kapital,
Kq-qarzga olingan kapital.
Xususiy kapitalni buxgalteriya hisobida aks ettirish uchun ulami bir qancha belgilari bo‘yicha tasniflashni taqozo qiladi. Aksariyat olimlar xususiy kapitalni tasniflash belgilari sifatida ulaming turlarini, xizmat muddatlarini, tashkil etish manbalarini olish zarur deb hisoblaydilar. Xususiy kapital to‘g‘risidagi hisobotni tuzish maqsadi bolib, xususiy kapitalning hisobot davri boshiga va oxiriga bo‘lgan holati va hisobot davri mobaynida uning tarkibidagi o‘zgartirishlar haqidagi axborotni ochib berish hisoblanadi. Hisobotda xususiy kapital va uning tarkibiy qismlari to‘g‘risidagi, ustav kapitali, qo‘shilgan kapital, rezerv kapital, taqsimlanmagan foyda . Xususiy kapital to‘g‘risidagi hisobotni tuzish (qoplanmagan zarar) sotib olingan o‘z aksiyalari va boshqa xususiy kapital elementlari haqidagi axborot ochib berilishi kerak. Xususiy kapital to‘g‘risidagi hisobot xususiy kapital to‘g‘risidagi hisobot davri boshiga va oxiriga bo‘lgan tegishli axborotni ochib berishi kerak. “Xususiy kapital to‘g‘risida”gi hisobot shaklini korxona rahbari, bosh buxgalter imzolari bilan tasdiqlaydilar.