Milliy mahsulot Mamlakat miqyosidagi daromad

1-jadvalda ishlab chiqarilgan turli tovar va hizmatlarning, har birini miqdori (Qi) ularning narhiga (Pi) ko’paytirish (Qi x Pi) orqali avval har bir tovar va hizmat turi boyicha jami ishlab chiqarish topilgan, keyin ularni qo’shish orqali YaIM aniqlangan. 2021 yil ucun YaIM 330 000 so’m ga teng bo’lgan.

• 1-jadvalda ishlab chiqarilgan turli tovar va hizmatlarning, har birini miqdori (Qi) ularning narhiga (Pi) ko’paytirish (Qi x Pi) orqali avval har bir tovar va hizmat turi boyicha jami ishlab chiqarish topilgan, keyin ularni qo’shish orqali YaIM aniqlangan. 2021 yil ucun YaIM 330 000 so’m ga teng bo’lgan.
• Nominal YaIM= ∑ Qi × Pi i= 1,2……… n

Mamlakatda YaIM yaratilishi jarayonida ishlatilgan mashina va mehanizmlar vaqt o’tishi bilan yemiriladi va qiymatini yo’qotadi.

• Mamlakatda YaIM yaratilishi jarayonida ishlatilgan mashina va mehanizmlar vaqt o’tishi bilan yemiriladi va qiymatini yo’qotadi.
• YaIM tarkibida mashina va mehanizmlarning eskirish qiymati ham o’rin olgan.
• YaIM mahsulotdan ushbu qiymat chiqarilib yuborilsa Sof Yalpi ichki mahsulot kelib chiqadi.
• Sof ichki mahsulot= Yalpi ichki mahsulot – amortizatsiya ajratmalari
• Masalan, YaIM 330 ming so’m, amortizatsiya ajratmalari 20 mingga teng bo’lsa
• Sof ichki mahsulot= 330 000 – 20 000= 310 000 ga teng

Nominal yalpi ichki mahsulot narh ortishini e’tiborga olmaydi shu sababli mamlakardagi haqiqiy ishlab chiqarish hajmini Real YIM ko’rsatib beradi.

• Nominal yalpi ichki mahsulot narh ortishini e’tiborga olmaydi shu sababli mamlakardagi haqiqiy ishlab chiqarish hajmini Real YIM ko’rsatib beradi.
• Real YIM Nominal YIM dan narh ortishi darajasini chiqarib yuborish orqali aniqlanadi. Buning uchun bazis yil tanlab olinadi.
• 2-jadvalda ihtiyoriy olingan mamlakatda, faqat ko’ylak va non ishlab chiqarishi bo’lganligi faraz qilamiz. Real YIM qanday aniqlanisini ko’rib chiqamiz.
• 2019 yilgi narhlarni bazis sifatida tanlab olamiz,

• 2-jadval. Bu yerda bazis yili-2019 yilda Nominal YaIM va Real YaIM bir-biriga teng. 2020 va 2021 yillar uchun Real YaIM ishlab chiqarish hajmini bazis yil- 2019 narhlariga ko’paytirish orqali topilgan.
• Yuqoridagi ma’lumotlardan shuni hulosa qilish mumkinki, 2020 va 2021 yillarda Nominal YaIM ortgan bo’lsada, Real YaIM hajmi kamaygan.
• Real YaIM= ∑ Qi × Pbi i= 1,2……… n
• Pbi – bazis yil narhlari Qi- joriy yilda ishlab chiqarilgan tovar hajmi

Tovarlar/yillar	2019		2020		2021
	miqdor	narh	miqdor	narh	miqdor	narh
Non	12	0,5	8	1	6	2
Ko’ylak	25	10	18	14	17	15
Nominal YaIM	256		260		267
Real YaIM	256		184		173