Milliy istiqlol g`oyasi asosiy tushuncha va tamoyillar

3. Huddi ana shu paytda yangi davr ruhini o’zida mujassam-lashtirgan, ijtimoiy taraqqiyot talablariga javob tariqasida qaror topgan dunyoviy tamoyillar, tushuncha va kategoriyalar yuzaga keldi. Bu g’oyaviy ta’limotga ko’ra ular islom diniy mazmundagi javoblarni tayyorlab, go’yo hozirgi taraqqiyot islom uchun asli yangilik bo’lmasdan, balki unutilgan eskilikdan o’zga narsa emasdir deb chiqdi.
Ular yangi davrga xos muammolar yechimini islom tamoyillari va andozalaridan kelib chiqqan holda topishga harakat qildilar. SHuning uchun ham dunyoviy taraqqiyot keltirib chiqargan va dunyoviy mazmunga ega bo’lgan tushuncha va kategoriyalarga islomiy mazmun bera boshladi. «Islom demok-ratiyasi», «Islom sotsializmi», «Islom taraqqiyot yo’li» va shunga o’xshash boshqa ko’plagan tushunchalarning vujudga kelishi bu islom dunyoqarashining beqiyos imkoniyatlaridan emas, balki islom yangi dunyo talablariga moslasha olmayotganligidan darak beradi. Boshqacha qilib aytganda islom yangi dunyo muammolariga hozirgi zamon taraqqiyoti darajasiga mos keladigan javob topolmay ojiz qolganligini ko’rsatadi.