Milliy ishlab chiqarish tushunchasi Tovar va xizmatlarga umumiy talab Iste'molga bo’lgan talab

Asosiy bilimlar
Keynsning o'zaro faoliyat diagrammasi AD = YaIM bo'lgan nuqtalar to'plamini ifodalovchi qirq besh graduslik chiziq bilan birga YaIMga nisbatan yalpi talab funktsiyasini chizadi. Bu ikki chiziqning kesishishi iqtisodiyotdagi muvozanatli YaIMni ifodalaydi.
Agar AD funksiyasi qirq besh daraja chiziqni yuqoridan kesib o'tsa, muvozanat mavjud bo'ladi. Agar uchta shart mavjud bo'lsa, bu sodir bo'ladi:
1. AD funksiyasi musbat qiyalikka ega. (Bo'ladi.)
2. AD funksiyasi birdan kichik qiyalikka ega. (Bo'ladi.)
3. AD funktsiyasi vertikal o'qni musbat diapazonda kesib o'tadi. (Bo'ladi.)
5.9. Tovar va xizmatlar bozoridagi muvozanat
Iqtisodiyotdagi har qanday muvozanat endogen o'zgaruvchini muvozanat qiymatiga o'tkazadigan kuchlarni tushuntirish uchun bog'liq xulq-atvor hikoyasiga ega. G&S bozor modelida endogen o'zgaruvchi Y, real yalpi milliy mahsulotdir. Bu muvozanatga erishish uchun o'zgaradigan o'zgaruvchidir. Muvozanatni sozlashda o'zgarmaydigan o'zgaruvchilar ekzogen o'zgaruvchilardir. Ushbu modelda ekzogen o'zgaruvchilar , , T, TR, , va hisoblanadi. (Agar chiziqli iste'mol talabi funksiyasidan foydalanilsa, va mpc ham ekzogendir.) Ekzogen o'zgaruvchilarning o'zgarishi yangi muvozanatga tuzatish kiritish uchun zarurdir. Biroq, muvozanat hikoyasini aytib berishda, oddiygina endogen o'zgaruvchi muvozanatda emas deb taxmin qilish (ba'zi noma'lum sabablarga ko'ra) va keyin o'zgaruvchining muvozanat qiymatiga qanday va nima uchun moslashishini tushuntirish odatiy holdir.
YaMM juda yuqori. Aytaylik, qandaydir sabablarga ko‘ra, haqiqiy YaMM muvozanatli YaMM, ,dan yuqori bo‘lib, 2-rasmda ko‘rsatilgandek, “YaIM bozorining muvozanatga moslashuvi: YaMM juda yuqori”. Bunda yalpi talab AD funksiyasidan vertikal o‘q bo‘ylab AD( ) ko‘rinishida o‘qiladi. Biz taklifni talab bilan taqqoslashimiz uchun qirq besh graduslik chiziqdan foydalanib, umumiy taklifni vertikal o'qga loyihalashtiramiz. Bu bizga >AD( ) - ya'ni yalpi taklif yalpi talabdan katta ekanligini ko'rishga yordam beradi.


AD AD=Y


AD(Y,…)
AD( )





Y (real GNP)
2-rasm. G&S bozorini muvozanatga moslashtirish: YaMM juda yuqori
Endi "Inventarizatsiya tarixi" deb nomlanishi mumkinligini aytaolamiz. Agar umumiy talab taklifdan kam bo'lsa, tovarlar do'konlar javonlarida to'plana boshlaydi. Buning sababi, joriy narxlarda (va boshqa barcha qat'iy ekzogen parametrlarda) uy xo'jaliklari, korxonalar va hukumat sotuvga qo'yilganidan kamroq sotib olishni afzal ko'radi. Shunday qilib, zahiralar ko'tarila boshlaydi. Savdogarlar omborxonalarni to'ldirishga duch kelib, ishlab chiqaruvchilarga kamroq tovarlarga buyurtma yuborishadi. Ishlab chiqaruvchilar kamroq buyurtmalarga kamroq ishlab chiqarish orqali javob berishadi va shuning uchun YaMM pasayishni boshlaydi.
Yalpi milliy mahsulotning pasayishi bilan ixtiyoriy daromad ham kamayadi, bu esa yalpi talabning pasayishiga olib keladi. Diagrammada bu dan Y' gacha bo'lgan AD egri chizig'i bo'ylab harakat sifatida ko'riladi. Biroq, YaMM diagrammadagi AD = Y chizig'i bo'ylab tezroq tushadi. Oxir-oqibat, Y' da muvozanatga erishilganda, yalpi taklifning pasayishi talabning pasayishiga to'g'ri keladi. Bu vaqtda yalpi talab yalpi taklifga teng bo'ladi va endi tovar-moddiy boyliklar to'planib qolmaydi.
Muvozanatni sozlash jarayonida mavjud bo'lmagan umumiy in'ikos yoki sezgini tan olish muhimdir. Ko'pgina talabalar tovar-moddiy zaxiralarning ko'payishini tasavvur qilishadi va "ishlab chiqaruvchilar ortiqcha narsadan xalos bo'lish uchun narxlarni pasaytirmaydilarmi?" Haqiqiy vaziyatlarda bu tez-tez sodir bo'ladi; ammo, bu javob ushbu modelning ceteris paribus taxminini buzadi. Biz bu yerda AQSh narxlari darajasi ( ) va natijada iqtisodiyotdagi barcha narxlar yangi muvozanatga moslashishda sobit bo'lib qoladi deb taxmin qilamiz. Keyinchalik, modelning yanada rivojlangan versiyalari bilan narxning biroz moslashuvchanligi ko'rib chiqiladi.