Milliy iqtisodiyotning muvozanatli va mutanosiblik rivojlanishi

Jamg’arma va investitsiyalarni taqqoslash usulining mohiyati shundaki, ishlab chiqarilgan mahsulotning harqanday hajmi shunga mos daromad hajmini beradi.
Vaqti-vaqti bilan ob‘ektiv qonunlarning o’zgartirib bo’lmaydigan ta‘siri ositida takror ishlab chiqarish harakatida uzilishlar paydo bo’ladi va bu uzilish iqtisodiyot nomutanosibliklarning keskin shaklda namoyon bo’lishidir.
Inqirozdan keyin turg’unlik keladiki, uning davom
ida iqtisodiy faollik jonl anishi uchun sharoitlarda vujudga kelishi nihoyasiga yetadi.
Jonlashish fazasining boshlanishi ozmi-ko’pmi darajada barqaror ishlab chiqarishning kengayishiga o’tishini bildiradi.
Yuksalish fazasida ishchi kuchiga bo’lgan talabning ortishi ishsizlikning birmuncha kamayishiga holda ish haqining o’sishiga olib keladi, buning oqibatida iste‘mol tovarlariga to’lovga qadar talab kengayadi
Iqtisodiy inqiroz deb ishlab chiqarish hajmining keskin tushib ketishiga aytiladi.
Inqirozning sababi shundan iboratki, jamiyatda ishlab chiqarilgan tovarlar massasi to’lovga qabil talabga mos kelmaydi (undan oshib ketadi yoki kam buladi) qoladi. Iqtisodiy inqirozga ichki va tashqi omillar ta‘sir qiladi.
Tashqi omillar:
- urimlar, inqilobiy o’zgarishlar va boshqa siyosiy larzalar;
-oltin, uran, neft va boshqa qimmatlik resurslar yirik konlarning ochilishi;
-yangi hududlarnig ochilishi va bu bilan bog’liq ravishda aholi migiratsiyasi;
-yer shari aholisi sonining o’zgarib turishi;
Ichki omillar:
- shaxsiy iste‘molning o’zgarishi (qisqarishi yoki kengayishi);
- investitsiyalar, ya‘ni ishlab chiqarishni kengaytirish, uni yangilash va yangi ish joylarini vujudga keltirishga yo’naltiriladigan mablag’lar hajmi;
- ishlab chiqarish, talab va takliflar hajmiga ta‘sir ko’rsatishga qaratilgan davlatning iqtisodiy siyosatining o’zgarishi.
Agrar inqirozlar quyidagi shakllarda namoyon bo’ladi:
-Qishloq xo’jalik mahsulotlarinig nisbat ortiqcha ishlab chiqarilishi, uning sotilmay qolgan juda katta zahiralarining to’planishi;
-Narxlarning pasayishi, daromadlar va foydalarnig kamayishi;
-Fermerlarning ommaviy ravishda xanavayron bo’lishi, ularning qarzlarini ortishi.
-Qishloq aholisi o’rtaida ishsizlarning ko’payishi.