Milliy g‘oya tarixi va nazariyasi

Shovinizm – millatchilikning o‘ziga xos shakli, boshqa millatlarni mensimaslik va o‘z millatining ularga nisbatan ustunligini asoslashga qaratilgan g‘oyaviy-nazariy qarashlar tizimi va amaliyoti

Millatchilik – o‘z millatining manfaatlarini boshqa millatlar haq-huquqlaridan yuqori qo‘yib hal etishga intiluvchi siyosiy oqim
qochish va ikkinchidan, g’oyaning boshqa shakllaridan tub sifatiy farqini ochib

berish imkonini beradi.

Bugungi kunda Yer yuzasida mavjud bo’lgan ikki yuzdan ortiq davlatning

aksariyati ko’p millatli (polietnik) tarkibga ega bo’lib, ularning har biri muayyan o’ziga xoslik bilan ajralib turadi. Ko’p millatlilik O’zbekistonga ham xosdir. Ma‘lumotlarga ko’ra, 1897 yilda mamlakatimizning hozirgi hududida 70 millat va elat vakillari yashagan bo’lsa, 1926 yilda ular-ning soni 91 taga, 1959 yilda 113 taga, 1979 yilda 123 taga, 1989 yilda 136 taga yetgan. Turli millat vakillarining mavjudligi mamlakatimiz hayotiga o’ziga xos rang-baranglik baxsh etmoqda. O’zbekistonga etnik guruhlarning mamlakat bo’ylab tarqoq yasha-shini ifodalaydigan ko’p millatlik bilan bir qatorda, muayyan millatlar vakillarining alohida hududlarda g’uj (kompakt) bo’lib yashash holatini nazarda tutadigan multimillatlilik ham xosdir. Bu oqilona tashkil etilgan milliy siyosat, millatlararo totuvlik g’oyasi ustuvorligining mamlakatimiz uchun ham muhim hayotiy ahamiyatga ega ekanligini ko’rsatadi.

O`zbеkiston hududida qadim-qadimdan ko`plab millat va elat vakil-lari bahamjihat istiqomat qilib kеladi. Ular o`rtasida asrlar davomida milliy nizolar bo`lmagani xalqimizning azaliy bag`rikеngligini ko`rsatadi.

Shu bois bugungi kunda mamlakatimizda yashab kеlayotgan millatlarni o`zaro hamjihatlik ruhida tarbiyalash maqsadi istiqlol mafkurasining asosiy vazifalaridan biridir. U xalqimizga bo`lgan olijanoblik va insonparvarlik fazilatlariga asoslanadi.

Dеmak, mamlakatlarda ko`p millatlilik omili dеmokratik o`zgarish-larni jadallashtirish va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning, fuqarolar jamiyati qurilishining ta'sirchan vositasiga aylanib qolgan.

Milliy munosabatlarga ziyraklik va noziklik bilan yondashmaslik, umummilliy tamoyillarga biroz e'tiborsizlik ham tinchlik va barqaror-likka salbiy ta'sir ko`rsatishi mumkin. I.A.Karimov o`z fikrini davom ettirib, shunday yozadi: «Ayni chog`da insoniyat tarixida buning aksini, ya'ni ko`p elatli davlatlardagi millatlararo munosabatlarda uyg`unlikning yo`q-ligi, butun-butun xalqlar va mamlakatlarni ancha orqaga uloqtirib tashlagan ijtimoiy-siyosiy falokatlarga olib borganini ko`rsatuvchi misollar ham oz emas. Zеro, ko`p elatlilik nafaqat ayrim mamlakatlarning, balki butun-butun mintaqalarning ham ichki siyosiy barqarorligi va milliy xavfsiz-ligiga putur еtkazuvchi bosh omilga aylangan».

Millatlararo hamjihatlik qaror topmasa, tajovuzkor millatchilik va shovinizmning halokatli g`oyalari tarqalishi uchun qulay vaziyat yaratiladi. Milliy istiqlol g`oyasining amal qilishiga, kishilar qalbi va ongiga singdirilishiga jiddiy zarar еtkazadi. Shuni hisobga olib, mamlakatimizda bu muammo ilmiy asosda, holisona hal qilinmoqda. Millatlar o`rtasida mojarolarga yo`l qo`ymaslik uchun etnik siyosatda shaxs huquqlari himoya qilinishining ustuvor bo`lishini, mamlakatlararo ziddiyatlarni amaliy tarzda hal qiladigan usullarga asoslanishi bosh yo`limiz ekanligiga, bozor munosabatlarini iqtisodiy taraqqiyotda barcha millatlarga mansub aholining manfaatlariga mos kеlishiga, har bir millat madaniyati, tili, urf-odat va an'analari, madaniy mеrosini rivojlantirishga alohida ahamiyat bеrilmoqda.