Milliy 9 (2015-y). p65

Hunar shunchalik måtin boylikki, uni o‘g‘irlash ham,
yondirish ham, yo‘q qilish ham mumkin emas.
Dunyo ko‘rgan allomalar yoshlikdan hunar egallashning fazilati
haqida noyob fikrlarni bayon etganlar. Jumladan, donishmand
Sa’diy o‘zining «Guliston» asarida farzandlariga shunday nasihat
qiladi:
«Aziz o‘g‘lonlarim, hunar o‘rganinglar, zåroki mol-u dunyoga
e’timod, ishonch yo‘q va oltin, kumush safarda xatarlidir. Qaroqchi
o‘g‘irlab kåtadi yoki egasi ichib tamomlaydi. Ammo hunar qaynar
buloq, tuganmas davlatdir, agar hunarmand molidan mahrum
bo‘lsa, qayg‘usi yo‘qdir. Chunki hunarning o‘zi davlatdir. Hunar-
mand qayårga borsa qadrlanadi va uyning to‘ridan joy oladi. Hu-
narsiz odam esa hamisha mashaqqat chåkadi, tilanchilik qiladi».
Siz biror kasb-hunar egallashingiz uchun ustoz-shogird an’ana-
larini bilmog‘ingiz zarur. Chunki «Ustoz ko‘rmagan shogird har
maqomda yo‘rg‘alar», dåb båjiz aytmaydilar. Bunday «hunar-
mand»ning ishida na unum, na samara, na sifat bo‘ladi. O‘z
hunarining sir-u sinoatlarini mukammal bilmaganligidan yaratgan
mahsulotining sifati past, xaridorni qochiradigan bo‘ladi.
Ustozingizning siz – shogirdga nisbatan qattiqqo‘lligi, talab-
chanligi, vaqtida rag‘batlantirishi yoki jazolashi kålajakda mohir
hunar sohibi bo‘lib shakllanishingizga garov bo‘ladi. Shuning uchun

---

111
ham ustozning ozgina tanbå-
hidan xafa bo‘lish, shuni ro‘kach
qilib, ustaxonani tashlab kåtish
borib turgan ojizlikdan boshqa
narsa emas. Chunki ustozingiz
bir haqiqatni sizdan ko‘ra yax-
shiroq biladi – shogirdga nisba-
tan o‘ta måhribonlik, ayash,
yuz-xotirchilik uni o‘rtamiyona
kosib qilib qo‘yadi. Shuning
uchun ustoz o‘zida bor bilim va
tajribani shogirdiga sabr-toqat
bilan singdirishga, o‘z hunarini
davom ettiruvchi haqiqiy shogird
yåtishtirishga bor kuchi bilan
harakat qiladi. Chunki har bir
haqiqiy ustoz-hunarmand qal-
bida hazrat Navoiyning quyidagi hikmati yashaydi:
Hunarni asrabon nåtkumdir oxir,
Olib tufroqqamu kåtgumdir oxir...
Shogirdning murabbiyga hurmati, e’tiqodi va sadoqati uning
ustoziga qaraganda ham mahoratli bo‘lib yåtishuviga sabab bo‘la-
di. Chunki ustozga hurmat u o‘rgatayotgan kasb-hunarga nisba-
tan muhabbatni, e’tiqodni yanada oshiradi. Bularning bari måhnat
va kasb-hunar madaniyati, dåb ataladi.
Siz maktabda olayotgan bilimlaringizdan yaxshi bilasizki, o‘zbåk
xalqi azal-azaldan o‘zining måhnatsåvarligi, nonini halollab topishi
bilan dunyoga tanilgan. Xalqimizning dåhqonchilik, zargarlik,
naqqoshlik, duradgorlik, chorvadorlik, chåvarlik, toshtaroshlik,
o‘ymakorlik, kulolchilik, bog‘bonlik, kashtado‘zlik, to‘quvchilik,
do‘ppido‘zlik, ganchkorlik, sandiqsozlik, båshiksozlik, etikdo‘zlik
va boshqa yuzlab hunarmandchilik mahsulotlari o‘zining
båtakrorligi, go‘zalligi, maftunkorligi bilan dunyo xalqlarini lol
qoldirmoqda.
Samarqand, Buxoro, Xiva shaharlaridagi qadimiy, birortasi
bir-birini takrorlamaydigan obidalar, Xiva kulolchiligi, Qo‘qon
va Andijon yog‘och o‘ymakorligi, Urgut kashtalari, Farg‘ona
vodiysi do‘ppilari, Buxoro zardo‘zligi, har bir hududga xos må’mor-

---

112
lik maktablari o‘zbåk xalqining kasb-hunar madaniyati naqadar
yuksak ekani dalolatidir. Hunarmandlar sulolalarining, ular yashab-
ishlaydigan guzar va mahallalarning paydo bo‘lishi, bu joylarning
muayyan kasb-hunar nomi bilan atalishi («O‘qchi», «Bazzozlik»,
«Tåmirchilik», «Toqichi», «Båshikchi») ham aksariyat bizning
yurtimizga xos xususiyatdir.