Миллий динлар

Конфуцийчилик

• Қадимги Хитойда Лао-Цзи таълимоти билан деярли бир даврда Кун-Цзи пайдо бўлди. Конфуций қад.Хитой файласуфи. Ўз таълимотида осмон сирларини тилга олмайди, руҳлар ва нариги дунё тушунчаларига кам эътибор беради. Унинг асосида инсон ва унинг ақлий ва маънавий қиёфаси, олам ҳамда жамиятдаги ўрни ва вазифаси туради.

Конфуций таълимотидаги инсоний муносабатлар

• 1. давлат бошлиғи билан амалдорлар ўртасидаги муносабат
• 2. ота-оналар билан фарзандлар ўртасидаги муносабат
• 3. эр билан хотин ўртасидаги муносабат
• 4. катта ва кичик, ака-укалар ўртасидаги муносабат
• 5. дўст-биродарлар ўртасидаги муносабат

Ўғилнинг ота-она олдидаги вазифалари

• 1. ҳар доим тўла ҳурмат қилиши
• 2. уларга энг суюкли таомни келтириши
• 3. бетоб бўлиб қолганларида чуқур қайғуриши
• 4. вафот этганларида юрак-юракдан ачиниши
• 5. хотирасига қурбонликлар қилиши.

Конфуций

Конфуций таълимоти

• Бу таълимот негизида умумфалсафий ҳамда ижтимоий ғоялар асосидаги қарашлар ётарди. У тарбия ва ахлоқий мукаммалликни инсон турмуш тарзининг кўрки, халқ фаровонлигининг асосий шарти деб ҳисобларди. Конфуций фикрича, жамиятдаги барқарорликка, ҳар бир инсоннинг ўз ижтимоий мавқеидан келиб чиққан ҳолда эришилади, яъни «… агар подшо ҳақиқий подшо ўрнида, фуқаролар-фуқаро ўрнида, ота-ота, она-она ўрнида, бола-бола ўрнида бўлсагина давлат гуллаб-яшнайди».

“Билим олмоқ , лек фикр юритмаслик – вақтни беҳуда сарфлашдир.

• “Билим олмоқ , лек фикр юритмаслик – вақтни беҳуда сарфлашдир.
• Фикр юритиш, лек билим олмаслик эса – таназзулдир”,
• “Агар ўзинг мукаммаллашмасанг, қандай қилиб бошқаларни мукаммаллашишга тарғиб қиласан.”,
• “Ўқиш ва доимий такрорлаш”,
• “Ўқишдан безимагин” каби ҳикматлар ҳозирги кунда ҳам ўз аҳамиятини йўқотгани йўқ.

Даосизм

• Фалсафий таълимот бўлиб, мил.авв.IV – III асрларда Хитойда пайдо бўлган. Фалсафий принциплари ДАО-ДЕСЗИН китобида баён этилган бўлиб, Лао-Цзи томонидан ёзилган. Асосий тушунчаси дао(йўл) у оламнинг моҳияти ва бош сабаби, дунёнинг турли-туманлиги, манбаи деб тушунилган. Дао осмон худоси рамзига тенг. Бахтли бўлишни истаган одам даони таний олиши керак. Одам микрокосм(кичик дунё) бўлиб, вафоти билан руҳ танадан ажралиб чиқиб, Даога қўшилиб кетади. Даода Де кучи мавжуд бўлиб, у фаолиятсизликни билдиради. Даосизмда яхши ишлардан кўра кўпроқ ўз ички дунёсини тинглаш(медитация) устун қўйилади.