Микрозарраларнинг

тўлиқ
 
ўргандик.
Линза 
ва призмалар булар ҳар хил физик хусусиятларни ўлчовчи қу-
рилмалардир. Шуни таъкидлаш жоизки, Қуёш нурининг
ушбу 
хусусиятларини бир вақтнинг
 
ўзида, битта тажрибада, ўша 
қурилмалар билан ўлчаш мумкин бўлмас эди.
Лекин, Қуёш ну-
рининг асл моҳиятини ўрганиш учун булар зарур маълумотлар-
дир. Н.Бор “тўлқинми ёки заррачами?” деган савол атом объек-
тига нисбатан нотўғри қўйилган деб ҳисоблайди, чунки шундай 
айрим олинган хусусиятлар атом объектида йўқ, шу сабабли ҳам, 
унга “ҳа” ёки “йўқ” деб жавоб бериш мумкин эмас. Ушбу савол 
худди “Нима катта, метрми ёки килограмми?” деган саволга ўх-
шаш жавобсиздир. 
Квант объекти – бу на зарра, ва на
 
тўлқин, 
ва
 
ҳаттоки бир вақтнинг ўзида униси ҳам эмас, буниси ҳам.
Квант объекти бу қандайдир 
учинчи
мусиқага ўхшаш нарса бў-
либ, у шу вақтда маъно жиҳатидан мусиқани ташкил этувчилари 
оддий йиғиндисидан 
чуқурроқдир,
масалан, 
кентавр одам би­
лан отнинг
оддий йиғиндиси бўлмагани каби, у ҳам қандайдир 
сифат жиҳатидан 
янги нарсадир
. Ушбу янги квант “нимадир”ни 
биз ҳеч қачон сеза олмаймиз, фақат бир нарса аниқки, у ҳақиқат-
дан ҳам 
реалдир
. Фақат бизнинг тилимизда унга мос 
“образлар”
, 
ушбу реалликни 
тасаввур қила оладиган сезги органларимиз 
йўқ.
 
Аммо, бизнинг интеллектимиз тажрибаларга суянган ҳолда, 
уни ўрганишга қодир. 
Квант реалликнинг икки тўлдирувчиси 
хусусиятларини уларни бир­бирларидан ажратмасдан, яъни