Микрозарраларнинг


бир­бирларини тўлдирар экан



Download 0,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/59
Sana01.05.2023
Hajmi0,61 Mb.
#933931
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   59
Bog'liq
mikrozarralarning sirli tabiati.

бир­бирларини тўлдирар экан.
Буни 
қуйидаги ҳаёлий тажриба билан исботлайлик: электроннинг 
ўрнини аниқлаш учун, 
уни ёритиб кейин “микроскопда” куза­
тиш лозим бўлади.
Координатани бундай усул билан аниқлаш 
координата таркибида, ёритилаётган тўлқин узунлик λ тарти-
бидаги миқдорда ноаниқликни Δq келтириб чиқаради: Δq ~ λ. 
Элект роннинг ўрнини янада аниқроқ ўлчаш учун ёруғлик 
тўлқин узунлигини бундан ҳам кичрайтириш мумкин эди, лекин 
бунда, ёруғлик фотонлари томонидан электронга бериладиган 
импульсдаги ноаниқлик миқдори Δp ошиб кетади (p
γ
= h/λ). Бу-
нинг ўрнига ёруғлик интенсивлигини шундай камайтириш ло-
зимки, бунда электрон билан фақат биттагина фотон тўқнашсин. 
Ушбу ҳолда 
электроннинг импульсини ўлчашдаги ноаниқлик 
Δp > h/λ бўлади.
Тенгсизликнинг икки томонини λ
 
га кўпайти-


55
риб ва λ нинг ўрнига Δq ни қўйсак: Δq Δp > h Гейзенберг ноаниқ-
лик муносабати ҳосил бўлади. Шундай ҳаёлий тажрибаларни 
кўплаб қўйиб кўриб, қуйидаги ҳулосага келиш мумкин: бу ҳолат 
қурилманинг камчилигими ёки тажриба ўтказувчининг камчили-
гими ҳақида гап кетаётгани йўқ. Бунда гап шундаки, микрообъ-
ектнинг координатасини ва импульсини бир вақтнинг ўзида, ўша 
қурилмалар ёрдамида 
принцип жиҳатидан
аниқ ўлчаб бўлмай-
ди, бу ерда Δq, Δp лар координатани ва импульсни ўлчашдаги 
ноаниқликлар (хатоликлар), яъни координатани аниқроқ ўлча-
сак, импульсни ўлчашда кўпроқ хатога йўл қўямиз ва аксинча, 
импульсни аниқроқ ўлчасак, координатани ўлчашда қўпроқ ха-
толикка йўл қўямиз. 
Булар барчаси табиат томонидан коор­
дината ва импульсга қўйилган чегаралардир.
Планк доимийси 
h қиймати жуда кичик бўлганлиги сабабли классик физикада 
бундай чегарани сезмаймиз, у фақат микрообъектлар устида та-
жрибалар олиб борилгандагина юзага чиқади. Гейзенберг ноа-
ниқлик принципи қуйидаги катталиклар жуфтликлри учун ҳам 
мавжуд бўлади: ΔxΔp
x
> h, ΔyΔp
y
> h, ΔzΔp
z
> h. Гейзенбергнинг 
координата ва импульс орасида мавжуд бўлган ноаниқлик му-
носабатига ўхшаш муносабат, 

Download 0,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish