Микрозарраларнинг

иккинчи
ҳолат эди. Чунки, ушбу фор-
мула билан ҳисоблаб топилган қиймат моддаларнинг кинетик 
назариясидан топилгани билан 
айнан бирдай
эди. Ва, ниҳоят, 
Бор назарияси жисмлар чизиқли спектр хусусиятларини 
атомнинг ички тузилиши билан боғлиқлигини тушинтириб 
бера олди. 
Ушбу боғланишни физиклар ҳар доим интуитив ра-
вишда сезар эдилар, лекин фақат Боргагина уни сон жиҳатдан 
исботлаб бериш насиб этди, шуни ҳам таъкидлаш лозимки, ушбу 
боғланишни Планк доимийси “h” амалга ошириб келган экан. 
Ушбу ҳолат ҳам кутилмаган учинчи ҳолат эди,
чунки таъсир 
кванти h иссиқлик нурланиши назариясидан кириб келган ва у 
на атом билан, на атомлар тарқатадиган нурланиш билан бево-
сита боғлиқ эди. Лекин, шунга қарамасдан у атомнинг абсольют 
ўлчамларини ва у нурлантирадиган ёруғликнинг частотасини 
олдиндан айтиб бера олди. Ушбу боғланишни олдиндан сезиш 
Бор ва унинг касбдошларга 
табиат қонунлари ягона
эканли-
гига ишончларини янада кучайтирди. Бор постулатларини ман-
тиқан асослаш ёки бошқа қонуниятлардан келтириб чиқариб 
бўлмайди. У инсон тафаккурининг олий маҳсулидир. Юқорида 
Н.Бор постулатларининг учта натижасигагина тўхтанилди, асли-
да эса натижалар, оқибатлар анча кўп
, улар барчаси ҳам “ту­
шинарсиз”, ноодатий постулатларнинг нақадар кучлилигини 
намойииш қилади.
Бор назариясидан кейин кўпчилик физиклар 
ўзларини “енгил тортдилар”, чунки улар ўша даврларда атомар 
ҳодисалардан чарчашган асаблари таранг эди, воқеа ва ҳодиса-
ларнинг бош-оёғини топмасдан тажанг эдилар. Энди эса ушбу 
ҳодисалар кўпчилиги “тушунарсиз” лекин содда модель атро-
фида гуруҳландилар, қолганлари эса модельни ривожлантириш 
учун ҳаракатни давом эттирдилар. 

---

42