Микрои=тисодий статистиканинг объекти, услуби ва вазифалари

10.3. Ish vaqtidan foydalanish statistik usullari

Ish kuchi soni va uning tarkibi bu sohadagi masalaning miqdor tamoni hisoblanadi, ish vaqti va undan foydalanish darajasi esa uning sifat tarafini belgilaydi. Ish vaqtidan foydalanishni tahlil qilish uchun ish vaqti fondlarining tarkibini o‘rganishi,ish kuni va ish davri uzunligi, ishlagan ish vaqti hajmiga har xil omillar ta’sirini o‘rganishni taqoza qiladi.Ish vaqti statistikasi mehnat statistikasining muhim bo‘limi hisoblanadi.

Ish vaqtining yo‘qotilishini o‘rganish mehnat muammolari bilan shug‘ullanuvchi davlat organlari, ijtimoiy ta’minot bo‘limlari,kasaba uyushmalari,korxona va tashkilotlar rahbarining doimiy e’tiborida bo‘ladi.
Ish vaqti sarflangan mehnat me’yorlarini ifodalaydi va u amaliyotda ikki ko‘rsatkich yordamida o‘lchanadi:
1) ishlangan kishi/kuni xodimning korxona ro‘yxatida turgan va ishga kelgan kunlarni bildirib,unga ish vaqti davomida haqiqiy ishlangan va ishlanmagan soatlar kiradi. Ishlangan kishi kunlarga shu korxonada o‘z xodimlari tamonidan amalda ishlangan kishi kunlari, bu korxona yollanmasi bilan boshqa korxonada ishlangan kishi/kunlari, shuningdek, xizmat safarida bo‘lgan xodimlarning ishlagan kunlari kiritiladi.
2) Ishlagan kishi/soati ish vaqtining aniq o‘lchov birligi hisoblanadi, chunki uning tarkibida tanaffus vaqtlari,kechikib kelish va erta ketib qolish holatlari kiritilmaydi.
Ish vaqtidan foydalanish darajasini bilish uchun statistika quyidagi ko‘rsatkichlar tizimidan foydalanadi:

• 
  Bir ishchi tamonidan ishlangan kunlardan,ya’ni ish oyi uzunligidan foydalanish koeffitsienti;
  
• 
  Ish kuni uzunligidan foydalanish koeffitsienti;
  
• 
  Ish vaqtidan to‘liq foydalanish koeffitsienti;
  

Bir ishchi tamonidan amalda ishlangan kunlar sonini aniqlash uchun korxonada ishlangan barcha kishi/kunlar soni o‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soniga bo‘linadi.Bu ko‘rsatkichlarning amaldagisini bazis darajasi bilan solishtirilib,birinchi koeffitsient aniqlanadi.