|
Tayanch iboralar: asosiy vositalar; hisob belgilari; hisob manb’ayi; qayta baholash; asosiy vositalar klassifikatsiyasi; asosiy vositalarni baholash; samarali foydalanish; fond sig‘imi; ekstensiv yuklama koeffitsienti.
7.6. Mustaqil ishlash uchun masalalar
1-masala. Quyidagi jadvalda keltirilgan “Temir yo‘l trnsporti asosiy ishlab chiqarish vositalarining yiriklashtirilgan guruhi bo‘yicha tarkibi” shartli statistik ma’lumotlari asosida, asosiy ishlab chiqarish vositalari tarkibi, uning o‘zgarishlari tavsiflansin, umumiy klassifikatsiya asosida yiriklashtirilgan guruhidan foydalanish afzalliklari izohlansin.
Yillar
|
Jami
|
Asosiy ishlab chiqarish vositalarining yiriklashtirilgan guruhi bo‘yicha tarkibi, jamiga nisbatan %
|
Imoratlar, inshoatlar, uzatish uskunalari
|
Transport vositalari
|
Mashina va uskunalar
|
Boshqa vositalar
|
2010
|
100
|
62,8
|
29,8
|
4,7
|
2,7
|
2011
|
100
|
59,8
|
31,1
|
8,2
|
0,8
|
2012
|
100
|
58,1
|
33,7
|
7,4
|
0,8
|
2013
|
100
|
59,1
|
31,7
|
8,3
|
0,9
|
2014
|
100
|
58,9
|
31,9
|
8,4
|
0,8
|
2-masala. Quyidagi jadvalda keltirilgan “Lokomotiv deposi asosiy vositalar qiymati va ishlash muddati” shartli statistik ma’lumotlari asosida yemirilish, to‘liq xizmat muddati (K), o‘tgan xizmat muddati (n) va qolgan foydalanish xizmat muddati o‘rtacha ko‘rsatkichlari, shuningdek amortizatsiya ajratmasi yillik normasi aniqlansin va ularga xos bo‘lgan jihatlar izohlab berilsin.
Asosiy vositalar turi.
|
Normativ foydalanish muddati K, yil.
|
Boshlang‘ich qiymat N, mln. so‘m
|
Ishchi yoshi n, yil.
|
Tugatish qiymati Nk, mln. so‘m.
|
1. Lokomotivlarga texnik xizmat ko‘rsatuvchi tsex, temir betonli.
|
100
|
112
|
40
|
-
|
2. Lokomotiv brigada dam oladigan uy, g‘ishtli .
|
60
|
48
|
15
|
-
|
3. Maishiy xizmat korpusi, g‘ishtli.
|
50
|
28
|
40
|
-
|
4. EP-1 seriyali elektrovozlar, 5 dona.
|
30
|
130
|
2
|
7,8
|
5. TEP70 seriyali teplovozlar, 10 dona.
|
20
|
270
|
5
|
16,2
|
Jami
|
-
|
588
|
--24,0
|
|
7.7. Nazorat savollari
1. Asosiy fondlar ta’rifini izohlang, uning ahamiyati va zarurati nimadan iborat?
2. Asosiy vositalar iqtisodiy klassifikatsiyasi, uning ahamiyati va zarurati nimadan iborat?
3. Asosiy vositalar mavjudligini baholash usullari, ular ahamiyati va zarurati nimadan iborat?
4. Asosiy fondlarning yemirilish darajasi va xizmat muddati ko‘rsatkichlari, ular mazmuni va ahamiyati nimadan iborat?
5. Asosiy vositalar harakati ko‘rsatkichlari, ular mazmuni va ahamiyati nimadan iborat?
6. Asosiy vositalardan samarali foydalanish ko‘rsatkichlari, ular mazmuni va ahamiyati nimadan iborat?
7.8 Testlar
1.Asosiy vositalarning nimadagi ifodasi asosiy fondlar deb yuritiladi?
a) iendagi;
b) tovardagi;
c)* pul birligidagi;
d) xom-ashyodagi.
2. Asosiy vositlar holati va mavjudligi statistik hisobini tashkil etish maqsadida, uning xar biriga, qanaqa raqam beriladi?
a) toq;
b) juft;
c)*inventar;
d) kvadrat.
3.Asosiy vositalar qiymatining o‘zgaruvi kaysi hisob yordamida qayd qilib boriladi?
a) tezkor;
b) qoldiq;
c)* beto‘xtov joriy;
d) tanlov.
4. Foydalanuvga kiritilgan joriy yil narhidagi asosiy vositalar qiymati qaysi qiymatni ifodalaydi?
a) o‘rtacha;
b) qoldiq ;
c)* boshlang‘ich ;
d) yordamchi.
5. Asosiy vositalar boshlang‘ich qiymatidan, amortizatsiya ajratmasi ayrilgan qiymat, qaysi qiymatni ifodalaydi?
a) yordamchi;
b) o‘rtacha;
c)* qoldiq;
d) kelishilgan .
6. Asosiy vositalar kaysi qiymat bo‘yicha hisobga olinadi?
a) o‘rtacha;
b) qoldiq;
c)* to‘liq boshlang‘ich va qayta tiklash;
d) to‘liq .
7. Fond samaradorligi ko‘rsatkichi, asosiy ishlab chiqarish vositalarining o‘rtacha yillik qiymatiga to‘g‘ri keladigan shartli tkm. yuk aylanmasi ko‘rsatkichi nimasi bilan tavsiflanadi?
a) raqami;
b) qoldig‘i;
c)* miqdori;
d) kvadrati .
8. Asosiy vositalar ekstensiv yuklama koeffitsienti, uskunaning rejaviy vaqt fondi samaradorligining nimasini tavsiflaydi?
a) kengligini;
b) qoldig‘ini;
c* darajasini;
d) ayirmasini.
9. Fond sig‘imi ko‘rsatkichi, shartli tkm. yuk aylanmasining asosiy ishlab chiqarish vositalari o‘rtacha yillik qiymatiga, nimasi shaklida aniqlanadi?
a) darajasi;
b) qo‘shish;
c)* nisbati ;
d) ayrish.
10. Asosiy vositalar intensiv yuklama koeffitsienti, uskuna nimasidan, foydalanish darajasini tavsiflaydi?
a) sonidan;
b) kompleksidan;
c)* quvvatidan;
d) maxsulotidan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
