Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

9.9- rasm . Uchinchi darajali narx diskriminatsiyasi 
9.9-rasm ikkita bozorda narxlarning uchinchi darajali diskriminatsiyasini 
ko‗rsatadi. Ikkala grafik ham umumiy vertikal o‗qga ega. CHegara qiymati (MC) 
doimiydir. Har bir bozorda daromadni maksimal darajada MR = MC 
tenglashtirgan holda monopolist firma uning foydasiga talab kam egiluvchan 
bo‗lgan yuqori narxni (P
1
) belgilaydi. 
Narxlarni kamsitish ko‗pincha g‗arbiy firmalar tomonidan qo‗llaniladi. Ko‗p 
holatlarda, bu muntazam ravishda amalga oshiriladi, monopol firmalar 
iste‘molchilarni imtiyozlar, daromadlar, yosh, yashash joyi, ishning xususiyatiga 
qarab tizimlashtiradilar va o‗z tovarlarini ushbu darajaga qarab sotadilar. 
Ko‗pincha monopolistik firmalar qo‗shimcha xaridorlarni jalb qilish uchun 
raqobat paytida narxlarni kamsitishga murojaat qilishadi. 
Narxlar diskriminatsiyasini baholash noaniqdir, chunki uning ham ijobiy, ham 
salbiy oqibatlari bor. Ijobiy jihati shundaki, bu mopopolist firma tomonidan 
nazorat 
qilinadigan 
chegaradan 
tashqarida 
savdo 
hajmi 
chegaralarini 
kengaytirishga imkon beradi. Agar zanjirda kamsitish bo‗lmasa, unda ba‘zi 
xizmatlarni ishlab chiqarish mumkin emas edi. 
Narxlarni kamsitishning salbiy oqibatlari, xususan, resurslarni maqbul 
bo‗lmagan tarmoqlararo va hududlararo qayta taqsimlashni o‗z ichiga oladi. 

---

227 
Ko‗pgina mamlakatlarda narxlarni kamsitishning ayrim turlari qonun bilan 
taqiqlangan. Shunday qilib, AQSHda qonun ishlab chiqaruvchilarga kichik 
do‗konlarning harob bo‗lishiga yo‗l qo‗ymaslik uchun o‗z mahsulotlarini yirik 
do‗konlarga chakana narxlardan past narxlarda sotishga ruxsat bermaydi. 
Kanadada narxni kamsitish faqat bir xil sifat va miqdordagi tovarlar har xil 
narxlarda sotilgan taqdirdagina taqiqlanadi.