Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

10.7-rasm Kurno modeli 
Kurno modeli 10.7-rasmida tasvirlarnishi. 
Aytaylik, birinchi bo‗lib monopolist bo‗lib chiqadigan duopolist 1 birinchi 
ishlab chiqarishni boshlaydi. Uning chiqishi (10.7-rasm) q
1
-dir, u P narxida 
maksimal foyda olishga imkon beradi, chunki bu holda MR = MC = 0. Berilgan 
mahsulot hajmi uchun bozor talabining egiluvchanligi teng bo‗lib, umumiy 
daromad maksimal darajaga etadi. 
Keyin duopolist 2 ishlab chiqarishni boshlaydi, uning fikriga ko‗ra, ishlab 
chiqarish hajmi Oq
1
tomonidan o‗ngga siljiydi va Aq
1
chizig‗i bilan birlashadi, U 
AD‘ bozor talab egri DD‘ segmentini qoldiq talab egri sifatida qabul qiladi, bu 
uning marjinal daromad egri MR
2
ga to‗g‗ri keladi. 

---

239 
Duopolist 2 ning chiqishi duopolist 1 tomonidan qondirilmagan talabning 
yarmiga teng bo‗ladi, ya‘ni q
1
D‘ segmenti va uning chiqish qiymati q
1
q
2
bo‗lib, bu 
maksimal foyda olishga imkon beradi. Ushbu son nol narxdagi bozor talabining 
chorak qismini tashkil qiladi: 
Ikkinchi bosqichda duopolist 1, duopolist 2 ning chiqarilishi barqaror bo‗lib 
qolsa, qolgan qondirilmagan talabning yarmini qoplashga qaror qiladi. Duopolist 2 
bozor talabining chorak qismini qoplaganligidan kelib chiqqan holda, ikkinchi 
bosqichda duopolist 1 ning chiqishi quyidagicha bo‗ladi: 
Ya‘ni, bozorning umumiy talabining 3/8 qismi va boshqalar. Har bir keyingi 
bosqichda duopolist 1ning chiqishi kamayadi, duopolist 2 ning chiqishi esa
ko‗payadi. Bunday jarayon ularning chiqarilishini muvozanatlash bilan 
yakunlanadi va shundan so‗ng ikki taraflama Kurno muvozanat holatiga keladi. 
Ko‗plab iqtisodchilar quyidagi sabablarga ko‗ra Kurno modelini sodda deb 
hisoblashdi. Model tan olishicha, duopolistlar raqobatchilarning reaksiyasiga 
tegishli taxminlari to‗g‗ri emasligidan hech qanday xulosa chiqarmaydi. Model 
yopiq, ya‘ni firmalar soni cheklangan va muvozanatga o‗tish jarayonida 
o‗zgarmaydi. Model bu harakatning mumkin bo‗lgan davomiyligi haqida hech 
narsa aytmaydi. Va nihoyat, nol tranzaksion harajatlarni taxmin qilish haqiqatdan 
yiroq ko‗rinadi. 
Kurno modelidagi muvozanatni, agar raqobatchi ishlab chiqarish hajmi 
berilgan bo‗lsa, bitta firma tomonidan amalga oshiriladigan daromadni 
ko‗paytiradigan daromadni ko‗rsatadigan javob egri orqali ifodalash mumkin. 
10.8-rasm javob egri chizig‗i ikkinchi firmaning chiqishi funksiyasi sifatida 
birinchi firmaning mahsuldorligini oshirishni anglatadi.

---

240