Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

12.3. Mehnat bozorida monopsoniya
Mehnat bozorida monopsoniya bo‘lgan hol
. 
Bunday hol ko‗proq kichik 
shaharlarda uchraydi. Shaharda yagona ishlab chiqarish korxonasi bo‗lib, u shahar 
aholisining asosiy qismini ish bilan ta‘minlaydi. 
Ish haqi, 
so‘m/soat 
Bir kundagi ish 
soatlari
W
4
W
3
W
2
W
1
0
t
2
t
4
t
1

---

301 
Shaharda boshqa ish joylari kam bo‗lgani uchun, ushbu vaziyat monopsonik 
bozor vaziyatiga yaqin bo‗ladi. Monopol korxona mahalliy Mehnat bozorida ishchi 
kuchini sotib oluvchi yagona korxona bo‗lgani uchun ham u ish haqiga ta‘sir qila 
oladi. Korxona ishga yollaydigan ishchilar sonini qisqartirsa, ishga kiruvchilar 
o‗rtasida raqobat kuchayadi va bu ish haqini muvozanat darajasidan pastga 
tushiradi (12.12-rasm). 
12.12-rasm. Monopsonist mehnat bozori. 
Raqobatlashgan mehnat bozorida muvozanat holat E nuqtada o‗rnatiladi. E 
nuqtada talab va taklif chiziqlari kesishadi. Muvozanat holatida L
e 
ishchi 
W
e
miqdordagi ish haqi bilan ta‘minlanadi. Monopsonist har bir birlik Mehnat uchun 
bir xil ish haqi to‗lagani uchun taklif chizig‗i o‗rtacha xarajat AC chizig‗idan 
iborat bo‗ladi. Chekli mehnat xarajatlari chizig‗i MRC
L 
o‗rtacha xarajat chizig‗idan 
yuqorida yotadi. MRC
L
va MRP
L
chiziqlarini kesishgan nuqtasi monopsonik 
holatda qancha ishchi bilan band bo‗lishini aniqlaydi. Bu yerda MRP
L 
= MRC
L 
monopsonik muvozanat holati sharti. Demak, monopsonist ishchilar sonini L
E
dan 
L
C
qisqartirib, ish haqini W
E
dan W
N
ga qisqartirishga erishadi. Shunday qilib, 
monopsonist bir vaqtning o‗zida ham ishchilar sonini qisqartirib, ham ish haqini 
pasaytirib, o‗z foydasini MCNW
N
to‗rtburchak yuziga teng bo‗lgan miqdorda 
oshiradi. 
Ish haqi 
stavkasi
, 
so’m
S
L
=
AC
MRC
L
C
M
E
W
e
D
L
=
MRP
L
W
N
Mehnat 
miqdori
L
e
L
c
N

---

302