Mikroiqtisodiyot”. “Makroiqtisodiyot” faniga kirish

“MIKROIQTISODIYOT”. “MAKROIQTISODIYOT” FANIGA KIRISH

“MIKROIQTISODIYOT” FANINING MAZMUNI, MAQSADI VA VAZIFALARI

1. 
   Fanning mazmuni, vazifalari, predmeti
   

Mikroiqtisodiyot fani iqtisodiyotning hal qiluvchi dastlabki bug‘ini bo‘lgan firma, korxona va undan ham kichik bo‘lgan korxonalar, mikrofirmalar, turli xil xalq xo‘jaligi sohalaridagi xizmat ishlarini bajaruvchi xo‘jalik va tashkilotlarda bozor qonunlari ta’sirida sodir bo‘ladiga iqtisodiy jarayonlar, hodisalarni, iqtisodiy qonunlar harakatini, ularni namayon bo‘lish shart-sharoitlarinn oqibatlarini o‘rganib, tahlil qilib, xulosalar yasaydi.

Bu jarayonda - iste’molchilar, ishchilar, er egalari, sarmoya quyuvchilar, fermerlar, ishlab chiqarish, turli xildagi korxonalar, xullas, iqtisodiyot sohasida faoliyat ko‘rsatishda muhim rol uynaydigan har qanday individual, ya’ni jismoniy shaxs yoki xo‘jalik sub’ektlari ishtirok etadi. Tovarlarning nisbiy narxi, alohida bozorlar, maqsadga erishish uchun aniq turdagi resurslarning taqsimlanishi ularning diqqat markazida turadi. Mikroiqtisodiyot haridorlar nima uchun shu tovarlarni harid qilishga rozi bo‘lganligini, bunga tovar bahosini, o‘z daromadlar ta’sirini, korxonada qancha ishchi ishlashi kerakligini aniq turdagi tovarlarga narx qanday quyilishini, elektrenergiya uchun bahoni nima uchun davlat belgilaydi, qancha hajmda mahsulot ishlab chiqarish zarurligini, korxonalar faoliyatiga hukumat siyosati va boshqa davlatdagi sharoitlar qanday ta’sir etishini tushuntiradi.
Mikroiqtisodiyot (grekcha: "mikro" - "kichik" degani) iqtisodiyotning dastlabki, xal qiluvchi bug‘inlaridagi iqtisodiy hodisalarni o‘rganadi.
Uning iqtisodiy maqsadlari quyidagilardir:

• 
  iqtisodiy o‘sish;
  
• 
  ish bilan to‘liq ta’minlanish;
  
• 
  iqtisodiy samaradorlik;
  
• 
  tovarlar narxining bir me’yorda turishi;
  
• 
  iqtisodiy erkinlik;
  
• 
  daromadni to‘g‘ri taqsimlash;
  
• 
  iqtisodiy ta’minlanish;
  
• 
  savdo balansi.
  

Iqtisodiy o‘sish iqtisodiy maqsad bo‘lib, u aholi jon boshi ijtimoiy mahsulot miqdorining o‘sishi ularnig turmush darajasini o‘sganligini ko‘rsatadi. Real miqdordagi yalpi milliy mahsulot yoki sof milliy mahsulotning o‘sishi kishilarning moddiy ta’minlanish darajasini o‘sishiga olib keladi va eng kam ishlab chiqarish harajatlari bo‘lganligini ko‘rsatadi. Boshqacha qilib aytganda, rivojlanib borayotgan iqtisodiyot kishilarning yangidan-yangi talablarini ko‘proq qondira borish, mamlakat ichida va halqaro miqyosda ijtimoiy-iqtisodiy muammolarini hal etish uchun ko‘proq imkoniyatlarga ega bo‘ladi.
Iqtisodiy o‘sish resurslar cheklanganligi muammolarining hal etilishini engillashtiradi.
Har qanday davlatning iqtisodiy o‘sishi quyidagi oltita omilga bog‘liq bo‘ladi:

1. 
   tabiiy resurslar miqdori va sifatiga;
   
2. 
   mehnat resurslarining miqdori va sifatiga;
   
3. 
   asosiy kapital hajmiga;
   
4. 
   texnologiyaga;
   
5. 
   talabni o‘sishiga ta’sir etuvchi omillarga;
   
6. 
   resurslarni oqilona taqsimlashga.
   

Shulardan dastlabki turt omil ishlab chiqaripning (taklifning) o‘sishiga ta’sir qiluvchi, ohirgi ikkitasi esa talabning o‘sishiga ta’sir qiluvchi omillardir.
Mikroiqtisodiyot fanining mohiyatini quyidagi masalalarni bilish, o‘rganish yordamida yoritish mumkin:

• 
  hozirgi davrdagi bozor iqtisodiyoti mexanizmini o‘rganish;
  
• 
  umumiy muvozanat va iqtisodiy fikrlash;
  
• 
  bozor xo‘jaligi sharoitida firmalar, korxonalar, uy xo‘jaligi va ularning tutgan o‘rni, turlari, ahamiyati, vazifasi samaradorligini ta’minlash;
  
• 
  talab va ehtiyoj nazariyasi asoslarini bilish;
  
• 
  bozor taklifi va talabi;
  
• 
  talab va taklif o‘zgaruvchanligi;
  
• 
  raqobatlashuv va korxonalar samaradorligini oshirish;
  
• 
  ishlab chiqarish va uni tashkil etish;
  
• 
  ishlab chiqarish harajatlari va foyda;
  
• 
  resurslardan foydalanish samaradorligi.
  

Hozirgi kunda mikroiqtisodiyot fanining boshqa ijtimoiy-iqtisodiy fanlar bilan uzviy bog‘liqligi yaqqol namoyon bo‘lmoqda. Masalan, quyidagi fanlar bilan:

• 
  iqtisodiyot nazariyasi;
  
• 
  makroiqtisodiyot;
  
• 
  makroiqtisodiy statistika;
  
• 
  korxona iqtisodiyoti;
  
• 
  qishloq xo‘jaligi iqtisodiyoti;
  
• 
  kichik biznes va tadbirkorlik;
  
• 
  tarmoqlar iqtisodiyoti;
  
• 
  mehnatni tashkil etish;
  
• 
  buxgalteriya hisobi;
  
• 
  iqtisodiy tahlil;
  
• 
  pul, kredit va bank;
  
• 
  marketing;
  
• 
  menejment;
  
• 
  moliya;
  
• 
  tabiiy ofatlar va inson mehnati muhofazasi;
  
• 
  tabiatshunoslik;
  
• 
  investitsion loyihalarning tahlili;
  
• 
  loyihalarni moliyalashtirish va uni monitoringi;
  
• 
  bank ishi;
  
• 
  matematika va boshqalar.
  

2.