Mikrobiologiyada laboratoriya mashg’ulotlari

 
 

---

 
28 
Zamburug'lar 
Mikroskopik    ko'pgina  zamburug'lar  turlari  mikrobiologik 
ob'ektlar  hisoblanadi.  Shu  sababli  laboratoriya  mashg'ulotlarida 
Zygomycetes,  Ascomycetes  va  Deuteromycetes  sinfining  ayrim 
vakillari bilan tanishiladi. 
Zamburug'lar  xlorofillsiz  eukariot  organizimlardir.  Ularning 
vegetativ  tanasi  ipsimon  tuzilishdagi  giflardan  tashkil  topgan.  Bu 
giflar to'plami miseliylar deb yuritiladi. 
Zygomycetes.  Bular  tuban  zamburug'larga  kirib,  ularning 
miseliylari  bir  hujayrali,  shoxlangan,  ko'p  yadroli  bo'ladi.  Ular 
vegetativ  jinsiy  va  jinsiz  yo'l  bilan  ko'payadi.  Vegetativ  ko'payganda 
giflarning  ayrim  bo'laklari,  jinsiy  ko'payganda  esa  ota-ona  giflarini 
o'zaro  qo'shilishdan  hosil  bo'lgan  zigosporalar  yordamida  ko'payadi. 
Jinsiz ko'payishi sporalar yordamida amalga oshadi. 
Zygomycetes  larga  misol  qilib  Mucor  va  Rhizopus  turkumining 
vakillarini  olish  mumkin.  Bu  zamburug'lar  o'simlik  mahsulotlarida, 
o'simliklar  bilan  oziqlanadigan  hayvonlarning  go'nglarida,  chirindiga 
boy  tuproqlarda  o'sib,  rivojlanadi  va  ularning  sirtida  oq  yoki  qo'ng'ir 
rangdagi po'panaklar hosil qiladi. 
Mucor  va  Rhizopus  turkumiga  kiruvchi  zamburug'  turlari 
substrat  ichiga  kirib  boradi  hamda  bir  qismi  esa  substrat  sirtiga 
tarqaladi. 
Zamburug' 
miseliylarida 
shish 
ko'rinishida 
sporangibandlarida joylashgan sporangiylar hosil bo'ladi. Keyinchalik 
sporangiylar  sporangiy  bandlaridan  to'siq  bilan  ajralib  ular  ichida 
ko'plab  sporangisporalar  yuzaga  keladi.  Sporangiylar  ichiga  kirib 
borgan  sporangiy  bandlarining  bu  qismi  "kolonka"  deb  yuritiladi  va 
ularning shakli zamburug' turiga qarab turli-tuman bo'ladi. 
Mukor  zamburug'larini  mikroskop  orqali  kuzatish  uchun 
preparat  ninasi  yordamida  ehtiyotlik    bilan  miseliyning  bir  bo'lagi 
olinadi  va  boshqa  bir  preparat  nina  bilan  quruq  buyum  oynasi  sirtiga 
tushiriladi. Preparat sirtiga qoplag'ich oyna yopmasdan mikroskopning 
kichik ob'ektivi orqali kuzatiladi. Bunda sporangiy bandlari va ularda 
joylashgan  qoramtir  sharchalar-sporangiylar  ko'rinadi.  So'ngra 
preparatga  bir  tomchi  suv  tomiziladi,  ustiga  qoplag'ich  oyna  yopiladi 
va  mikroskopni  avval  kichik  so'ngra  katta  ob'ektivlari  yordamida 
kuzatiladi.  Sporangiylarni  qobig'i  yorilishi  tufayli  tashqariga  chiqqan 
sporalar yaqqol ko'zga tashlanadi. Mucor zamburug'larini ajratib olish 
uchun  suslo-agarli  ozuqasi  solingan    Petri  likobchalarga  chirindiga 
boy tuproq yoki yangi ot go'ngining bo'lakchalarini terib chiqiladi va  

---

 
29