Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

 
ICHKI FAOLLIK
Biz bu tartibsizlikka qanday barham berishimiz kerak? Biz ishni islomning asli nima 
ekanini esga tushirishdan boshlashimiz lozim. Oldinroq qayd etib o‘tganimizday, dinimiz 
izchil amal qilinganda, jannatga yo‘llanma beradigan qoidalar qo‘llanmasi emas. 
Aksincha, u inson qalbini tozalashni maqsad qilib olgan ijtimoiy, intellektual va ma'naviy 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
134
texnologiyalar majmuidir. Alloh taolo Qur'onda, qiyomat kuni sog‘lom qalb 
(qalbun 
salimun)
dan boshqa biror narsaning foydasi bo‘lmaydi
[486]
, deydi. Payg‘ambarning - 
unga Allohning rahmati va salomi bo‘lsin - mashhur hadisida bunday deyiladi: 
Tanada shunday bir a'zo bor, agar u sog‘ bo‘lsa, tana sog‘lomdir, agar u buzilgan bo‘lsa, 
butun tana buzilgandir. U qalbdir. 
Islomning boshqa barcha amrlari mana shu amrga bo‘ysunishini va ularga ma'no 
yuklashini yodda tutgan islom ulamolari yurakning «holatlari»ni o‘rganuvchi 
ilm
ni va uni 
sog‘lom holatga olib keladigan usullarni yaratishdi. O'z vaqtida ushbu ilm 
tasavvuf 
nomini oldi. U ingliz tilida 
sufizm
deb ataladi. Bu o‘sha ilmning an'anaviy otidir. Biz uni 
bugungi kunda yanayam tushunarli qilib «Islom psixologiyasi» deb nomlaymiz.
Mana shu nuqtada ko‘pchilik patini yoygan tovusday hurpayib olib, qayta-qayta mashq 
qilib olingan e'tirozlarini bildiradi. Hukmron tasavvuf na aqidalar sistemasi va na 
tafakkur maktabi - 
mazhab
bo‘lganini tushunib olish muhim ahamiyatga ega. Aksincha, 
u turli islomiy mazhablarga mansub kishilar rioya qilgan tushuncha va amallar 
majmuidir; boshqacha aytganda, u mazhab emas, ilmdir. Xuddi boshqa islomiy ilmlar 
singari u ham payg‘ambar - unga Allohning rahmati va salomi bo‘lsin - hamda uning 
sahobalari zamonida tasavvuf yoki keyinchalik paydo bo‘lgan shakli sifatida mavjud 
bo‘lmagan. Bu hol uning ahamiyatni pasaytirmaydi. Payg‘ambar zamonasidan ko‘p yillar 
o‘tib paydo bo‘lgan talaygina ilmlar bor. Bular sirasiga