Microsoft Word Unit 1 Semantic Relationships doc

Leksik semantik munosabatlar
Semantik munosabatlar - bu so'zlarning ma'nolari (so'z darajasidagi semantik munosabatlar), iboralarning yoki gaplarning ma'nolari (iboralar yoki gap holatidagi semantik munosabatlar) o'rtasida mavjud bo'lgan o'zaro bog'lanishdir. Quyida bunday munosabatlarning ta'rifi keltirilgan.
So'z holatida uchraydigan semantik munosabatlar.
Leksik birliklar o'rtasida biz quyidagi semantik munosabatlarni o'rganib chiqamiz: sinonimiya, antonimiya, omonimiya, polisemiya va metonimiya.
Sinonimiya. Bir xil (yoki qisman bir xil) ma'noga ega bo'lgan va nutqning bir qismiga tegishli bo'lgan holda, ammo har xil leksik birliklar orqali ifodalangan (ikki yoki undan ortiq) so'zlar o'rtasida o'zaro semantik munosabat sinonimiya deyiladi. Boshqacha qilib aytganda, sinonimiya leksik birliklar orasidagi semantik tenglikdir, deyishimiz mumkin. Bunday semantik munosabatlarga ega bo'lgan so'zlar sinonimlar yoki sinonimik so'zlar deyiladi. Masalan,

big = large	hide = conceal	small = little
couch = sofa	to begin = to start	kind = courteous
beginning = start	to cease = to stop	fast = quickly = rapidly

Sinonimik jihatdan juft bo'lgan so'zlarnng barcha semantik xususiyatlari bir xil bo'ladi. Lekin barcha kontekstlarda ham aynan bir xil ma'noda kelmasligi ham mumkin. Masalan, “We used/employed effective strategies to solve the problem” gapida “use” va “employ” fe’llari sinonimdir; ammo quyidagi gapda faqat “use” fe'lini qo'llash o'rinli bo'ladi: “EWe used a jimmy bar to open the door”. Agar biz "employ" so'zini ishlatsak, jumla g'aliz eshitiladi: *"We employed a jimmy bar to open the door". Xulosa qilib aytishimiz mumkinki, sinonimik jihatda juft bo'lgan so'zlarni barcha holatda ham o'rniga-o'rin ishlata olmas ekanmiz.

Antonymy
Antonimiya - qarama-qarshi ma'noga ega bo'lgan ikki yoki undan ortiq so'zlar o'rtasida mavjud bo'lgan semantik munosabat hisoblanadi. Qarama-qarshi ma'noga ega bo'lgan juft so'zlarga antonim deyiladi. Antonim so‘zlar odatda bir xil grammatik turkumga kiradi (ya’ni, ikkala element ham ot, yoki ikkalasi ham sifat, yoki ikkalasi ham fe’l va hokazo).
They are said to share almost all their semantic features except one. The semantic feature that they do not share is present in one member of the pair and absent in the other (cf. Fromkin & Rodman, 1998). E.g.,