|
69
Улуғбек Ҳамдам. Мувозанат (роман)
www.ziyouz.com
kutubxonasi
167
Унинг дам олиш куни бир пасда ўтди-кетди. Эрталаб ишга бориш
учун ораста кийиниб, яқинда магазиндаги қизлардан минг бир
қийинчилик билан ўргангани бўйича бўйинбоғини боғлашга уринар
экан: “Тавба, кечаги ва бугунги куним нақадар бир-бирига
ўхшамайди”, — дея пичирлади ойнадаги аксига қараб.
Тахминан бир соатлардан сўнг Юсуф французлар Тошкентда
очган кийим-кечак магазинида, пойабзал бўлими пештахтаси ортида
ўтирарди. Соат саккиз, яна роппа-роса ўн икки соатдан сўнг, яъни
кечки саккиздагина бу қафасдан қутулиши мумкин. Унгача тик
турган ҳолда мижозлар райига қараб, фурсат санаши лозим бўлади.
Юсуф мижозларнинг қизиқишига қараб гоҳ эркаклар, гоҳ аёллар
туфлисини олиб кўрсатар, унинг қандай матодан тикилганию
ҳақиқатан ҳам Франциянинг моли эканлигини тушунтирар экан,
баъзан юзлари хижолатдан чўғдек қизариб кетар, ўзини қаерга
қўйишни билмай типирчиларди. Унинг фикру ёдида битта савол
қуюндек айланарди: “Наҳотки, шунча ўқиб, етиб келган жойим шу
бўлса?..”
— Ассалому алайкум!
Юсуф ўгирилиб қараб, рўпарасида жилмайиб турган профессор
Ҳамид Собитовични кўрди. Улар университетда анча йиллардан бери
бирга дарс беришарди.
— Ваалайкум... — Юсуф ўзини худди ток ургандек сезиб,
гарангсиб қолди.
— Нима қиляпсиз бу ерда, Юсуф? — профессор аҳволни тушуниб
турган бўлса-да, Юсуфни ўнғайсизликка солиб сўради.
Юсуф буни сезди ва ҳамкасабасининг кўзларига фавқулодда тик
қаради. Худди шу ерда бағридаги тошни — АЛАМЗАДАЛИК
совуқлигини ҳис этди.
— Кўриб турибсиз-ку, Ҳамид Собитович, ишлаяпман, туфли
сотяпман, керакми сизгаям?..
Профессор ҳамдардликка йўғрилган мулоҳазаси билан ўртани
юмшатмоқчи бўлди.
— Тушунаман, Юсуф, эшитдим. Ҳозир замон оғир. Лекин
буларнинг ҳаммаси ўтиб кетади, мана, мани айтди, дейсиз ҳали.
Улуғбек Ҳамдам. Мувозанат (роман)
www.ziyouz.com
kutubxonasi
168
Шунинг учун университетни ҳам ташлаб юбормаганингиз маъқул
эди, ҳеч бўлмаса, яримта ишлаб тураверинг.
— Кўрамиз, Ҳамид ака, ҳали бир қарорга келганим йўқ. Ҳозир ўз
ҳисобимдан бир ярим ойлик таътилдаман. Муддат яқинлашаверсин, у
ёғи бир гап бўлар, — деди пешонаси тиришиб Юсуф.
— Бу дейман, — профессор ҳашаматли магазин биноси ичра кўз
югуртирди, — магазин эмас, нақ саройку-а!
— Замонасига яраша-да, ака, — деб суҳбатни якунламоққа
уринди Юсуф.
Бўлиб ўтган қисқа мулоқот Юсуфнинг шусиз ҳам бадбин
кайфиятини янада қорайтирди. У ўйлаб-ўйлаб ўйининг сўнггига
етолмасди. Эртанги кунида милт этган ёруғликни тополмай
эзиларди...
— Молодой человек, — энди қулоқлари остида аёлнинг овози
жаранглади.
Юсуф ялт этиб қаради — олтмиш ёшлардаги, кўринишидан
бадавлат рус аёли.
— С вами все в порядке? — қизиқиш аралаш ғамхўрлик билан
сўради у.
— Да, а что? — хиёл ҳайратланиб, хиёл эсанкираб деди Юсуф.
— Я извиняюсь конечно перед вами. Но мне казалось что вам
очень плохо. Особенно в ваших глазах такая грусть, увидя её даже
невозможно пройти мимо.
— Нет, нет, может это вам показалось, — Юсуф бошқаларнинг
ҳам гап-сўзга қулоқ сола бошлаганидан ўнғайсизланиб, “иситмани
яшириш”га тиришди.
— Может быть, — аёл ҳам йигитни ортиқ хижолат қилгиси
келмади шекилли, гапни қисқа қилди, — прошу прошение еще раз.
— Ничего, ничего...
Юсуф ниҳоят ўз ботинида кечаётган улуғ муҳораба изтиробини
тўлиқ идрок этгандек бўлди. Аросат даҳшати ўз қалби ва вужудини
йиқа бошлагандек эди. Ниҳоят, эндигина у инсонга ҳам дон, ҳам
Улуғбек Ҳамдам. Мувозанат (роман)
www.ziyouz.com
kutubxonasi
169
парвоз учун кенг, ложувард осмон зарурлигини мангуга идрок этди.
Назарида изтиробларининг илдизи АРОСАТга бориб тақалаётгандек
эди. Ажаб, яшаш учун курашга ундайдиган доимий шафқатсиз
рақобат иқтисодий-сиёсий беллашув ривожланишнинг энг тез, энг
ишончли йўли, бироқ у Инсонни оёқ ости қилиб, тахти равонга
“Нарса”ни чиқармоқда. Аксинча, йўл тутиб, қолоқлик ботқоғига ғарқ
бўлиш ҳам мумкин эмас. Гўё бутун бошли бани одам мангу
иккиликнинг чоҳида қолиб кетгандек, унинг аросати ва ундан
етадиган изтироб абадийдек...
Шу пайтгача Юсуф парвоз учун само топса, донсиз эди, дон
топайин деса, қафасда яшашга мажбур бўлаётганди. Энди у ўзи учун
ҳар иккиси ҳам зарурлигини англаб турарди. Бу шундай тушуниш
эдики, гўё бутун ҳаётига татирди. Энди у қаён боришини ҳеч бир
тараддудсиз, шубҳасиз, очиқ-ойдин биладигандек эди. Етарки, Худо
унга умр, соғлиқ, куч-ғайрат берсин, энди умрини ана шу икки олам
бошини бир жойда қовуштиришга бағишлайди. Бу жой — унинг ўзи
— Инсон бўлади. Демак, инсоннинг азалий хоҳиши дон ва парвозни,
бошқача айтганда, модда ва руҳ ўртасида ўзаро тенг муносабат —
мувозанатни яратиш экан, давлатларнинг омон ва ободлиги ҳам айни
асосга таянади. Мамлакатларда эришилган мувофиқлик ўз-ўзидан
заминдаги мувозанатни, мўътадил иқлимни вужудга келтиради. Бу
эса Олам ва Одамнинг олий Низом қонунларига уйғунлашаётганини
англатади. Мана, башариятнинг энг улуғ вазифаси нимадан иборат!
— Юсуф хаёлан ўз-ўзига мурожаат қилди, — тарих инсониятнинг ана
шу мувозанатга эришиш йўлидаги уринишлари солномасидан бошқа
нарса эмас. Мувозанат қўлга киритилганидан сўнг кишиликнинг,
шубҳасиз, Янги Тарихи бошланади. Эҳтимол, одамзотнинг ўзи
инсонликнинг навбатдаги — янги поғонасига кўтарилар...
— Молларинг сўмга сотиладими ё долларга? — Юсуф мижознинг
тўсатдан жаранглаган овозидан чўчиб ҳушига келди.
— Лаббай?..
Do'stlaringiz bilan baham: | 
