Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

an’anaviy va noan’anaviy. 
Turistik xizmatlarning sotishning an’anaviy shakllariga bu faoliyat ularning 
hayotiyligini ta’minlaydigan va asosiy hisoblanadigan ko‘p sonli turfirmalar 
kiradi.Statistika ko‘rsatishicha, bu xorijda turizm sohasidagi nisbatan keng 
tarqalgan tadbirkorlik strukturalaridan biri hisoblanadi. AQShda 30 mingdan ortiq 
bunday firmalar hisoblangan. Turistik firmalarning bunday ko‘p sonli miqdorida 
ularning funksional, tarkibiy, tijoriy harakteristikalarida katta farqlarni kuzatish 
mumkin. 
Turistik xizmatlarni sotishning noan’anaviy shakllari turizm bilan bog‘liq 
bo‘lmagan tarmoqlarda yuzaga keladi va aktiv faoliyat ko‘rsatmoqda. Xalqaro 
turizmning tez sur’atlarda rivojlanishi yirik noturistik kompaniyalaniing o‘z 
kapitallarini turizm industriyasiga qo‘yishga undamoqda. Bugungi kunda yirik 
aviakompaniyalar, banklar, sug‘urta jamg‘armalari, savdo uylari va universal 
magazinlar bizneslarining sezilarli qismini tashkil etadigan turistik sayohatlar sotish 
bo‘yicha o‘z filiallarini ochishlari odatiy hol bo‘lib qolgan. 
Bu kabi kompaniyalarning an’anaviy turistik firmalar bilan raqobat 
ko‘rashidagi asosiy ustunlik tomoni ularda o‘zlarining ko‘p sonli sotish punktlari 
yoki filiallari, bron qilish va rezervatsiya tizimlarining mavjud bo‘lishidir. 
Aviakompaniyalar, qoida bo‘yicha, chiptalar sotish bo‘yicha ko‘p sonli kassalarda, 
tashqi tizimlar bilan ulangan o‘z bron qilish tizimlariga ega bo‘ladilar. Banklar 
hatto o‘z mijozlariga xizmat ko‘rsatadigan ko‘p sonli bo‘lim va filiallariga ega 
bo‘ladilar. Sug‘urta jamg‘armalarida esa sug‘urta agentlarining "armiyasi" faoliyat 
yuritadilar Savdo uylar ishbilarmonlar va biznesmenlarga ularning ishlari bilan 
bog‘liq turistik xizmatlarni taklif qiladilar. Universal magazinlarda tashrif 
buyuruvchilar o‘zlari istagan turistik yo‘nalishlarni kataloglar bo‘yicha tanlashlari 
va sotib olishlari mumkin bo‘lgan maxsus seksiyalar (bo‘limlar) tashkil etiladi. 
Sotishning noan’anaviy shakllaridan biri korporativ mijozlarga to‘g‘ridan-
to‘g‘ri sotish hisoblanadi. Sotishning bunday shaklidan tashkilotlar, idoralar, 
jamoalar, maktablar, kollejlar kabi muassasalarning xodimlaridan tashkil topgan 
turistik guruhlar sayohatini tashkil qilishda foydalaniladi. Korporativ mijozlarning 

---

545
to‘g‘ridan-to‘g‘ri buyurtmasi asosida tashkil qilinadigan intensiv turlar turmahsulot 
realizatsiyasining istiqbolli yo‘nalishi hisoblanadi. Bunday turlarni sotish 
turoperatorning to‘g‘ridan-to‘g‘ri buyurtmachi - tashkilotning shartnoma-topshirig‘i 
asosida amalga oshiriladi. Bunday sotish bozorlarini shakllantirish uchun 
tashkilotlar va idoralar, muassasalar to‘g‘risida eng to‘g‘ri va to‘liq ma’lumotlar 
zarur bo‘ladi. Tezkor marketing ishlarini olib borish uchun tegishli ma’lumotlar 
bazasiga ega bo‘lish lozim bo‘ladi. 
Bundan tashqari, turmahsulotlarni sotishning noan’anaviy shakllariga 
turlarni global kompyuter tarmoqlari, bron qilish va buyurtma berish tizimlari, 
Internet orqali sotishni ham kiritsa bo‘ladi. Turlar va turistik xizmatlarni sotishning 
bu usuli hozirda xalqaro hamda mamlakatimiz turizm bozorlarida keng tadbiq 
qilinmoqda. Mamlakatimiz firmalarida «Turvin», "Klyuch" va boshqalar kabi 
maxsuslashtirilgan kompyuter dasturlari joriy qilinmoqda va foydalanilmoqda. 
Aynan ushbu usul XXI asrda turistik firmalarning an’anaviy ish usullarini sezilarli 
darajada kamaytirishga qodir hisoblanadi. 
Turizm 
bozorida 
yuqorida 
keltirilgan 
sotish 
shakllarining 
kombinatsiyalashgan ko‘rinishlari ham uchrab turadi. Misol tariqasida turoperator-
turagent o‘zaro faoliyati texnologiyasi bo‘yicha taklifni olish mumkin.