Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

Sotishning ichki kanallari
- bu, shu mamlakatning ichida turli turistik 
xizmatlar sotadigan (shu mamlakat hududida joylashgan mamlakat fiqorasimi yoki 
xorijliklarmi, ya’ni, kimga sotilishidan qat’iy nazar) filiallar, bo‘linmalar va 
vositachilik tashkilotlari tizimlaridir. 
Sotishning tashqi kanallari
- bu o‘z mamlakatida berilgan mamlakatga 
shartnomaga asosan turistik sayohatlar sotish majburiyatini qabul qilgan xorijiy 
turistik firma-vositachilarning ma’lum sonidir. 
Marketing strategiyasi ham ichki ham tashqi sotish kanallaridan 
foydalanishni ko‘zda tutadi. Biroq ularning ahamiyati ishlab chiqariladigan 
xizmatlar harakteriga mos ravishda turlicha baholanishi mumkin. Agar turistik 
tashkilot kompleks xizmat ko‘rsatishga maxsuslashgan bo‘lsa, uning sotish 
mexanizmi asosan xorijiy vositachilarga yo‘naltirilgan bo‘lishi lozim. Turizm 
biznesi gigantlari «Amerikan Ekspress» yoki «TomasKuk» kabi xorijiy davlatlarda 
o‘z agentliklari yoki vakolatxonalarini ochishlari mumkin. Ammo boshqa 
mamlakatlarda o‘z sotish kanallarini yaratish juda katta valyuta harajatlari bilan 
bog‘liq va bunday qaror qabul qilishga faqat yirik firmalargina qodirdirlar. O‘z 
xizmatlarini xorijda sotish uchun o‘rta darajadagi firmalar uchun mahalliy bozorda 
yaxshi pozitsiyaga va bunaqa ishlarda katta tajribaga ega bo‘lgan turistik 
tashkilotlardan foydalanish ko‘p jihatdan foydaliroqdir. 
Tashqi savdo mexanizmini shakllantirishda xorijiy turistik firmalar bilan 
shartnoma va bitimlar asosida hamkorlik munosabatlarini o‘rnatishni anglatadi. 
Shuning uchun ularni o‘rganish bu mexanizmning samarali faoliyat yuritishining 
ahamiyatli sharti hisoblanadi. 
Agar turfirma katta hajmlarda alohida turistik xizmatlar ishlab chiqarsa, 
shunga muvofiq rivojlangan ichki sotish mexanizmiga ham ega bo‘lishi kerak. 
Bozorda turoperator vazifasini ulgurji savdo tashkiloti faoliyati bilan 
tenglashtirsa bo‘ladi: u mehmonxona, transport va turizm industriyasining boshqa 
korxonalari xizmatlarini katta hajmlarda sotib oladi va vositachilar orqali yoki 

---

540
bevosita to‘g‘ridan-to‘g‘ri iste’molchilarga sotadigan turlar dasturlarini ishlab 
chiqadi. 
Turoperatorlik firmalarining ko‘p yillik amaliy faoliyatlarida turmahsulotni 
sotishning turli yo‘llaridan foydalaniladi. 
Ular orasida quyidagilarni ajratishimiz mumkin: 
•
xususiy sotishlar byurosini tashkil etish (savdo nuqtalari); 
•
vositachi turagentlik tarmoqlarini tashkil etish; 
•
yirik tashkilot va korxonalar bilan aloqa o‘rnatish; 
•
maxsuslashtirilgan magazinlardan foydalanish; 
•
pochta orqali turlarni sotish. 
Umumiy qilib aytiladigan bo‘lsa, turmahsulotni sotishni tashkil qilishning 
ikki shakli mavjud: xususiy sotishlar byurosini tashkil etish hamda kontragentlik 
tarmoqlaridan foydalanish. 
Ko‘p firmalarda turmahsulot sotish kanallari kombinatsiyalashgan, ya’ni, 
ham xususiy sotish bo‘linma va tuzilmalari, ham kontragentlik tarmoqlari mavjud.