Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

Taqsimot boshqaruvining asosiy elementlari:
 
4.
Oliy boshqaruv organi namoyish etadigan taqsimot iqtisodiyoti; 
5.
Axborotlar oqimini yig‘ish, undan foydalanish va uning ustidan o‘z vaqtida 
nazorat qilish 
6.
Taqsimot bo‘yicha personalni umumiy malakasi va jo‘shqin xulq atvori
shijoati. 
Ko‘pgina turfirmalar rahbariyati taqsimotning a’lo tizimi firmani 
muvafaqiyatli raqobat qilishda hal qiluvchi ahamiyatga ega deb hisoblaydilar. 
1. 
Taqsimot iqtisodiyoti.
Taqsimot iqtisodiyoti kattagina darajada biznesni
boshqa soxalaridagi qarorlar siyosati ta’siri ostida bo‘lganligi sababli boshqaruvda
ehtiyotkorlik taqsimot samaradorligi va uning bahosida hal qiluvchi rol o‘ynaydi.
Agentlikni tanlashda qo‘yidagi savollarni o‘rganish zarur: turoperator 
tomonidan agentlikka taqdim etilgan xizmatlar xajmi; agentlik yordamida sotishni 
oshirish imkoniyatlari; turagentlikni qo‘llab-quvatlash uchun zarur bo‘lgan 
harajatlar: iste’molchiga nisbatan agentning joylashgan joyi; agentlik amaliyotini 

---

548
turoperator talablariga moslik darajasi; agentlikni sotishni rag‘batlantirish
bo‘yicha tadbirlarda ishtiroki; agentlikni moliyaviy holati; agentlik firmasini 
boshqarish shakli; agentlikdan foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan harajatlar miqdori; 
agentlik amalga oshirayotgan reklama faoliyatning xajmi va uni sharotlari; 
turagentlikni raqib faoliyatiga munosabati; turagentlikni schetlarni to‘lash 
doimiyligi; turagentlikni bozor to‘g‘risidagi taqdim etayotgan ma’lumotlar xajmi; 
turagentlik ishiga so‘ngi iste’molchilar tomonidan shikoyat va e’tirozlarni 
mavjudligi 
2. Axborotlar oqimi ustidan nazorat
. Turxizmatlar sezilmasligi sababli ular 
to‘g‘risida axborotlarni olish va uzatish operativligi hamda samaradorligi taqsimot 
samaradorligida ahamiyatli rol o‘ynaydi. 
Axborotlar yetarli darajadami? Boshqarishning bosh elementlariga tegishli 
bo‘lgan asosiy narx ko‘rsatkichlari qanchalik to‘g‘ri va o‘z vaqtida olingan? 
Boshqaruv organlari tadqiqot natijalari ustidan tazorat uchun xaqiqiy
ma’lumotlardan foydalanadimi hamda bu rejalashtirish ishlab chiqarish va taqsimot 
kabi soxalarda o‘z siyosatini yaxshilaydimi? Bugungi kunda turistik firmalar ishida
personal kompyuterlar foydasi to‘g‘risida gapirishga xojat yo‘q. Ular buxgalteriya 
hisobini samarali yuritishga, turistik po‘tyovkalar harakati, charter reyslarini 
to‘ldirilishi, mehmonxonalardagi mavjud o‘rinlar to‘g‘risida aniq ma’lumotlar 
olishga, zaruriy blankalar bilan ta’minlashga imkon yaratadi. Turfirmalar 
tomonidan persanal kompyuter nafaqatgina o‘z ichki vazifalari uchun balki, turli 
telekonferensiyalarga (e’lonlarni elektron gazetasi) va bu tarmoqlarni ko‘p 
millionli abonetlar armiyasiga global kompyuter tarmoqlari orqali axborotlarni 
uzatish uchun ham foydalaniladi. 
3. Persanal malakasi.
Sotishni muvafaqiyatli amalga oshirish uchun 
sotiladigan xizmatni batafsil bilishi, xizmatchilar malakasi juda muhimdir. Bu 
mijozlarga xizmat ko‘rsatishni yaxshilashga sotish xajmini oshirishga hamda
harajatlarni kamaytirishga imkoniyat yaratadi. Ko‘p hollarda turfirmalarda 
shunday holat kuzatiladiki, ya’ni sotish bo‘yicha menejer taklif qilingan turistik 
yo‘nalish to‘g‘risida, xizmat ko‘rsatish dasturi mehmonxona, transfert, 
mintaqadagi ob-havo sharoitlari to‘g‘risida mukammal malumot berish holatida 
emas. Natijada hafsalasi pir bo‘lgan mijoz turni barcha tavsilotlarni yaxshiroq 
tushuntira oladigan, barcha savollarga to‘liq javob beradigan menedjer faoliyat 
ko‘rsatadigan boshqa firmaga o‘tib ketadi. Boshqa tomonidan yaxshi menejment 
tamoyillaridan foydalanadigan persanalni ratsional boshqarish turistlarga sifatli
xizmat 
ko‘rstaishga 
erishish 
uchun 
tashkilotni 
barcha 
xizmatlarini 
muvofiqlashtirishni ta’minlashga qodirdir. Bu – ishonch, qaniqarlilik, konstruktiv 
yondashuv, menejmentni ratsional tarkibi, turfirma faoliyatining eng muhimlarini 
aniqlash.
Mehnat motivatsiyasiga firma xizmatchilarini iyerarik ehtiyojini hisoblash 
yordamida erishladi. 
Rahbariyatning vazifasi ularni qoniqtiruvchi sharoitlarni yaratish, shu bilan
xodimlarni intensiv va sifatli mehnatini motivlash. O‘z navbatida jo‘shqin va 
xushyor persanal rahbariyatga taqsimotni optimallashtirishga va nazoratga yordam 
berishi va hamkorlik qilishi mumkin. 
Xulosa qilib, qisqacha samarali taqsimotning to‘rtta tamoyilini qayd 
qilishimiz mumkin: 
1. O‘z sarf-harajatlarini bilish va nazorat qilish. Xatto kichik progress ham 

---

549
taqsimot tizimini har bir segmenti bo‘yicha harajatlarni bilmasdan mumkin emas. 
Mazkur ma’lumotlarga ega bo‘lib, rahbariyat kelajak muammolarini oldindan 
ko‘rishi, to‘g‘ri ustunliklarni belgilash, potensial jamg‘armalarni hisoblab chiqish, 
ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish bo‘yicha mos ravishdagi chora-tadbirlarni 
amalga oshirish imkoniyatiga ega bo‘ladi. 
2. Taqsimotni muhimligini tushunish. Taqsimotning tushib ketishi ko‘pgina 
kompaniyalarni notinchligiga olib keluvchi foyda olish imkoniyati kabi ko‘rib 
chiqiladi. Ko‘p hollarda bu turistik biznesga jalb qilingan aniq harajatlar to‘g‘risida 
boshqaruvni oddiygina ogohlantirlmasligi oqibatida kelib chiqadi. Taqsimotni 
foydaligini va muqobil taqsimot shakllari hamda strategiyasini turli ta’sirlarini
nafaqatgina oliy rahbariyat balki funksional bo‘linmalar rahbarlari ham sezishi
zarur. Rahbariyat bitta sohadagi qarorlar umumiy harajatlar va ishlab chiqarishga 
ta’sir etishni tushunib yetmagunga qadar, umumiy kam harajatli raqobatbardoshli 
tizimni olish uchun u bir harajatlarni boshqasiga almashtira olmaydi. 
3. Maxsus usullarni ishlab chiqish. Ko‘pgina turfirmalar kompyuter texnikasi 
muammolaridan tushkunlikka tushmoqdalar, lekin ularga taqsimot vazifasini aniq 
tushunib yetishga to‘g‘ri kelmayapdi. Yangi texnologiyalarga tashabusni batafsil
bilimlari bilan birga qo‘shish g‘ayrati, shijoati, jonbozligi, tashabbuskorligi zarur. 
Agar texnika turfirmani maxsus o‘ziga xos talablariga javob bersangina u 
foyda keltirishi mumkin. 
4. Taqsimotdagi ko‘nikmalar va imkoniyatlarni oshirish. Taqsimotni 
boshqarishda zarur bo‘lgan bilim va qobiliyat tashkiliy va vazifaviy aloqalarni 
almashtirish yo‘li bilan olishi mumkin emas. Ham oliy menejment doirasida ham 
firmani qolgan xodimlari doirasida yuqori darajadagi malaka va tajriba talab etiladi.