Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

9.1.Tur tushunchasi. 
 
Turoperator faoliyatning asosiy vazifasi munosib xizmat ko‘rsatish 
dasturi bilan mustahkamlangan tur yaratish hisoblanadi. Aynan shu mahsulot 
turoperator tomonidan yaratilgan bo‘lib, bozorga chiqariladigan asosiy 
turistik mahsulotdir. Sotishni tashkil etish usuli va turist talabnomasining 
turiga qarab turlar 
individual
va 
guruhli
bo‘lishi mumkin. 
Individual turlar
. Turistlarga ko‘proq erkinlik va mustaqil 
harakatlanish imkonini beradi. Ammo bunday turlar guruhli turlarga nisbatan 
qimmatroq, chunki individual turlar tarkibiga kiruvchi ichki marshrutli
transport, gid xizmatlari va ba’zi boshqa xizmatlar uchun to‘lov to‘lig‘icha 
turist zimmasiga tushadi.
Guruhli turizm.
Nisbatan arzon, ko‘p sonli turistlar uchun hamyonbop, 
ammo guruhli turizmda guruhning barcha a’zolari o‘rnatilgan tartibga 
bo‘ysunishlari lozim. 
Mutaxassislar tomonidan turistik mahsulotning bir nechta iste’molchilik 
hususiyatlari ajratib ko‘rsatiladi:
•
asoslanganlik, barcha xizmatlarni takdim etish turist ehtiyojlariga 
asoslangan, sayohat maqsadi va tegishli sharoitlar bilan moslashgan 
bo‘lishi lozim;
•
ishonchlilik, axborot, ma’lumot ishonchliligi, mahsulot real tarkibining 
reklamaga muvofiq kelishi; 
•
samaradorlik, turist tomonidan kam harajatlar evaziga ko‘proq 
samaraga erishilishi;
•
butunlik, mahsulotning yakunlanganligi, uning turist talabini to‘la 
qondira olish hususiyati; 

---

386
•
aniqlik, mahsulot iste’moli, uning yo‘naltirilganligi ham turist uchun, 
ham xizmat ko‘rsatuvchi xodim uchun tushunarli bo‘lishi lozim; 
•
qo‘llashdagi oddiylik; 
•
egiluvchanlik, 
mahsulot 
va 
xizmat 
ko‘rsatish 
tizimining 
iste’molchilarning turli tiplariga mos kelishi va xizmat ko‘rsatuvchi 
xodimning o‘zgarishiga nisbatan befarqligi; 
•
naflilik, mahsulotning bir yoki bir nechta maqsadga erishish uchun 
xizmat qilishi (masalan dam olish va o‘rganish) turistning u yoki bu 
ehtiyojlarini qondira bilish qobiliyati. 
Ushbu hususiyatlar sotilishi ustidan nazorat birinchi navbatda turistning 
sayohatdan qoniqish darajasini o‘rganish (so‘rov, anketa) hisoblanadi. Ammo 
turistik xizmat ustidan nazoratning o‘zi turmahsulotni rejalashtirish 
bosqichida boshlanadi. Mehmondo‘stlikning ajralmas qismlari bo‘lib e’tibor, 
xurmat, persanalning iltifotliligi hisoblanadi. Mehmondo‘stlik serqirra 
tushuncha bo‘lib, bir necha tashkil etuvchi omillardan iborat: 
a)
dam olish imkoniyatlari, bilim olish va vaqtichog‘lik haqidagi 
mahalliy va hududiy bozorlarning sifatli axboroti; 
b) potensial iste’molchilarga xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlar va turistik 
xudud to‘g‘risida ijobiy tasavvur yaratish (reklama, teleko‘rsatuvlarda 
qatnashish va h.k.); 
v) xizmat ko‘rsatuvchi persanolning turistlarga iltifot ko‘rsatishga 
intilishi (hammasi mijoz uchun shiori bo‘yicha xizmat ko‘rsatish); 
s) turistik mahsulotni taqdim etuvchilarning turistlar xajmi va 
iltimoslariga e’tiborli munosabati (biz siz uchun nima qila olamiz? tamoyili 
bo‘yicha); 
d) xizmatlarni olishda turistning moslashuvini yengillashtirish (turfirma 
ichki axboroti, turistga tushunarli bo‘lgan tilda tayyorlangan bukletlar, 
sayohatnomalar); 
e) turistlarga marhamatli munosabatda bo‘lish ushbu hususiyat xizmat 
ko‘rsatish tamoyillaridan biriga aylanish lozim. 
Xizmat ko‘rsatishning optimalligi mehmondo‘stlikka aloqador bo‘lgan 
iste’molchi hususiyatlaridan biri. Xizmat ko‘rsatishning optimallashuvi 
qo‘yidagilarni nazarda to‘tadi: 
•
barcha xizmat turlarining yagona daraja (klass)ga mos kelishi; 
•
barcha xizmatlarning tur mazmuniga mos kelishi; 
•
turning 
iste’molchilarning 
ma’lum 
maqsadli 
guruhiga 
yo‘naltirilganligi; 
•
xizmat ko‘rsatish dasturini oldindan kelishish; 
•
dasturlarning qayishqoqligi (elsatiligi) u yoki bu xizmatlarni 
almashtirish imkoni mavjudligi; 
•
taqdim etiladigan xizmatlar soni bo‘yicha xizmatlarning maqsadga 
muvofiq tarkibi; 
•
xizmat ko‘rsatishda majburiylik alomatlarining yo‘qligi;