Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

Turoperatorlar 
o‘rtasidagi 
shartnomalar
. 
Mehmonxonalar, 
avialiniyalar va boshqa xizmatlar yetkazib beruvchilar bilan muzokaralar 
jarayonida boriladigan joy, guruhlardagi turistlar soni va ularning kelish 
sanalari belgilanganidan keyin shartnoma va bitimlarni imzolash bosqichi 
keladi. 
Turizmda shartnomaviy o‘zaro munosabatlar xalqaro va milliy 
foqarolik huquq me’yorlari bilan tartibga solinadi. 
Xizmatlar yetkazib beruvchilar bilan shartnomalarning asosiy mazmuni 
uslubiy shartnoma mazmuniga o‘xshashdir: shartnoma predmeti, asosiy 
shartlar, xizmatlar yetkazib beruvchilarning huquq va majburiyatlari, 
turoperatorning huquq va majburiyatlari, tomonlar javobgarliklari, fors-major 
holatlari, hamkorlarning huquqiy manzillari va rekvizitlari. 

---

421
16.2.Mehmonxona xo‘jaligi va ovqatlantirish tashkilotlar bilan 
shartnoma tuzish. 
 
Xalqaro mehmonxona xizmatlari bilan turoperatorlar va turagentlar 
o‘zaro munosabatlarini tartibga soladigan bitim va hujjatlar bizga ma’lum va 
keng qo‘llanilib kelinmoqda. Ulardan bittasi - 1970 yilda Xalqaro 
mehmonxonalar uyushmasi va Turistik agentliklar uyushmalarining 
Butunjahon Federatsiyasi rahbarligida ishlab chiqilgan mehmonxona 
konvensiyasidir. Konvensiya shartnoma tuzadigan tomonlar majburiyatlarini, 
uning amal qilish sohalarini, mehmonxona shartnomalari turlarini, ularni 
tuzishning alohida va umumiy qoidalarini, komissionlar darajasi va to‘lovlar 
tartibini, shuningdek, shartnomalarni bekor qilish shartlarini aniqlaydi. 1979 
yil Mehmonxona konvensiyasiga qator o‘zgarishlar kiritildi va u "Xalqaro 
mehmonxona konvensiyasi" nomini oladi, 1993 yildan boshlab 
mehmonxonalar va turagentliklar munosabatlari kodeksiga aylandi va 
mehmonxona shartnomalarini tuzishda foydalanilmoqda. 
Istalgan variantda ham quyidagi shartlarni ko‘zda tutish (kelishib 
olish) kerak: 
•
nomerlar narxi va bron qilish; 
•
nomerlar turlari va ularning zarur miqdori; 
•
xizmat ko‘rsatish (mavsum) davomiyligi; 
•
bo‘sh davrlar; 
•
turistlarning ketish grafiklari; 
•
bir marta xizmat ko‘rsatish davomiyligi va muddatlari; 
•
ko‘rsatiladigan xizmatlar to‘plami; 
•
ovqatlantirishni tashkil qilish shakli va miqdorini mehmonxona 
restoranida ovqatlantirish variantlari; 
•
turistlarga ovqatlantirish xizmatini ko‘rsatish vaqti; 
•
dam olishda maxsus qulayliklar (masalan, nogironlar, faxriylar uchun 
vah.k.); 
•
personallar gapirishi kerak bo‘lgan tillar; 
•
turistlar kelishini tasdiqlash muddatlari (bron qilish); 
•
jarima sanksiyalarini e’lon qilmasdan kelishlarni bekor qilish 
muddatlari; 
•
bekor qilish o‘lchami va muddatlari bo‘yicha jarima sanksiyalari; 
•
ko‘p miqdordagi kelishlar va doimiy bandlik uchun chegirmalar; 
•
miqdor jihatdan kam kelish, kelishlarning uzilishi, mehmonlarni 
joylashtirishdan bosh tortish uchun moddiy javobgarliklar; 
•
boshqa spesifik masalalar (masalan, mehmonxonada sauna, bilyarddan 
foydalanish nomer narxiga kiradimi yoki yo‘q, basseynning ish vaqti 
va boshqalar). 
Bundan tashqari, xizmatlar yetkazib beruvchi hamkor berayotgan 
kafolatlarga ham e’tibor berish lozim. Xizmatlar yetkazib beruvchilar bilan 

---

422
munosabatlarda (shartnomada) narxlarning teskari oshishi imkonsizligi 
haqidagi shartni (narxlarni faqat sotilmagan xizmatlargagina oshirish 
mumkin) ko‘rib chiqish kerak va bu shartning bajarilishi mexaniznmi ishlab 
chiqish lozim.