Microsoft Word статистика лотин 14. doc

Mahsulot hajmi, mln. so‘m 
Choraklar 
Jami 
o‘rtacha bir oyligi 
I 
70,0 
23,3 
II 
72,0 
24,0 
III 
84,0 
28,0 
IV 
89,0 
29,7 
 
Bu ma’lumotlardan yaqqol ko‘rinib turibdiki, korxona chorakdan - 
chorakka mahsulot hajmini ko‘paytirib bormoqda. 
Sirg‘anma  usulining  mohiyati  shundaki,  bunda  dinamika  qator 
darajalari o‘rtachasi hisoblanib, har safar sirg‘anma usulda navbati bilan 
keyincha  daraja  qoldirib  ketiladi.  Bu  usul  qator  darajalari  ko‘p 
bo‘lganda,  3,5  va  hokazo  o‘rtalarni  hisoblab,  har  safar  o‘ng  tomonga 
siljib (sirg‘anib) (oldingi darajani qoldirib) aniqlanadi. 

---

 
96 
3
;
3
4
3
2
2
3
2
1
1
Д
Д
Д
Д
Д
Д
Д
Д
+
+
=
+
+
=
         va  hokazo. 
 
Dinamika 
qatorlar 
o‘zgarish 
tendensiyasini 
aniqlashda 
qo‘llanadigan  analitik  tekislash  usuli  boshqa  usullarga  nisbatan  bir 
muncha  to‘g‘riroq  natija  beradigan  usuldir.  Bu  usulning  mohiyati 
shundaki,  qatorlar  o‘zgarishiga  qarab,  to‘g‘ri  matematik  tenglamani 
topib,  haqiqiy  darajalarni,  vaqt  funksiyasi  y
t 
=  f  (t)  darajasida 
hisoblashdir.  Bu  vazifa  qiyinroq  bo‘lib,  qator  darajalarining  umumiy 
yo‘nalishiga 
qarab, 
turli 
matematik 
funksiya 
formulalaridan 
foydalaniladi. 
Agarda  dinamika  qatorlari  o‘zgarishsiz  yoki  arifmetik  progressda 
ya’ni  mutloq  qo‘shimcha  o‘sish  bir  tekis  bo‘lsa,  unda  to‘g‘ri  chiziqli 
tenglama: y
t
 = a
0
 + a
1
t foydalaniladi. 
Bu yerda y
t 
– tekislangan  qator darajasi; 
   a
0
, a
1
 – parametrlar (kichik kvadratlar usulida aniqlanadi); 
   t – davrlar  soni. 
Agarda  daraja  o‘zgarish  aniq  va  doimiy  bo‘lsa,  u  holda  ikkinchi 
tartibdagi parabola tenglamasi: y
t
=   a
0
 + a
1
t +   a
2
 t 
2
; qo‘llaniladi. 
Agarda  o‘zgarish  geometrik  progressda  bo‘lsa,  unda  tenglama  y
t
=   
a
0
 + a
1
t
 ; 
Agarda  qator  darajalarida  kamayish  (pasayish)  yo‘nalishi 
aniqlansa, tenglama: 
 
t
a
a
у
t
1
0
+
=
 ya’ni giperboladan (egri chiziqli tenglama) foydalanadi