Microsoft Word статистика лотин 14. doc

9.2. Agregat shaklidagi indekslar umumiy  
indekslarning asosiy shaklidir 
 
Agregat  indekslar  turli  xildagi  elementlardan  tuzilgan  murakkab 
hodisalarning  o‘rganilayotgan  davrlar  ichida  o‘rtacha  o‘zgarishini 
ta’riflaydi.  Bu  indekslar  har  qanday  umumiy  indekslarning  asosiy 
shaklidir.  Chunki  har  qanday  indekslarda  bir  xil  o‘lchov  birligiga 
keltirish  maqsadida indekslanayotgan ko‘rsatkich vaznga ko‘paytiriladi. 
Bu esa har qanday holda indekslarni agregat ko‘rinishiga olib keladi. 
Statistika  amaliyotida  asosan  quyidagi  ko‘rinishdagi  agregat 
indekslar qo‘llaniladi: 
  
Narx umumiy  indeksi:  
∑
∑
=
1
0
1
1
q
P
q
P
J
p
 

---

 
104 
Fizik hajm  (miqdor) umumiy indeksi: 
∑
∑
=
0
0
0
1
P
q
P
q
J
q
 
 
Tannarx umumiy indeksi: 
∑
∑
=
1
0
1
1
q
z
q
z
J
z
 
 
Vaqt sarfi umumiy indeksi: 
∑
∑
=
1
1
1
0
q
t
q
t
J
t
 
Mehnat  unumdorligi umumiy indeksi: 
;
:
0
0
0
1
1
1
∑
∑
∑
∑
=
t
P
q
t
P
q
J
v
 
Harajat umumiy indeksi: 
∑
∑
=
0
0
1
1
c
q
c
q
J
qc
 
Tovar oborot (qiymat) umumiy indeksi: 
∑
∑
=
0
0
1
1
P
q
P
q
J
qp
 
Bu yerda: Jp     - narx umumiy indeksi; 
Jq     - fizik xajm (miqdor) umumiy indeksi; 
Jt      - vaqt sarfi umumiy indeksi; 
Jv     - mehnat unumdorligi indeksi; 
Jqc    - harajat umumiy indeksi; 
Jpq    - tovar oborot (qiymat) umumiy indeksi;   
Σq
1
P
1
  - Hisobot davridagi mahsulot qiymati; 
Σq
1
P
0
  -  o‘tgan davr narxlaridagi mahsulot qiymati indeksi; 
Σq
0
P
0
  - o‘tgan davrdagi  mahsulot qiymati; 
ΣS
1
q
1
  -  joriy (hisobot) davridagi mahsulotni ishlab chiqarish uchun qilingan 
harajati; 
ΣS
0
q
1
    -    -  bazis  davrining  tannarxidagi  joriy  davr  mahsulotini  ishlab 
chiqarish uchun qilingan harajati; 
ΣS
0
q
0
  - bazis davridagi harajat; 
Σt
0
q
1
    -      bazis  davridagi  sarf  bilan  hisoblanilgan  joriy  davr  mahsulotini 
ishlab chiqarish uchun ketgan vaqti; 
Σt
1
q
1
  - joriy davr mahsulotini ishlab chiqarish uchun ketgan vaqti. 
 
Oddiy  (individual)  va  agregati  shaklidagi  umumiy  indekslarning 
hisoblanish tartibi bilan quyidagi misol (sharti) da tanishib chiqaylik. 
Shahar  bozorlaridan  birida  sotilgan  mahsulotlarning  ayrimlari 
to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar ma’lum: 
9.2.1-jadval