|
www.ziyouz.com
кутубхонаси
84
Ro‘zimuhammadbekka yuklatilgan edi.
O’sha paytda Qo‘qon mintaqasidagi eng yirik qo‘rboshi hisoblangan Islom Polvon Sirdaryoning
shimol tomonida, Qurama tog‘lari bag‘rida joylashgan Punuk qishlog‘ida Rahmonqulibek qizillar
qamalida qolganligini eshitib, darhol o‘z yigitlari bilan madad berish uchun yo‘l oladi. Har ikki
qo‘rboshining shiddatli hujumi natijasida dushman yanchib tashlanadi. Qolgan-qutgani Namanganga
chekinadi. Islom Polvon o‘z qarorgohiga qaytayotib, Sirdaryoni kechib o‘tgach, Go‘rtepa qishlog‘ida
uning qaytishini poylab yotgan qizil polkka duch keldi. Rahmonqulibek yordamga shoshilgan edi,
Namangandan kelgan yana bir polk uning daryodan o‘tishiga to‘sqinlik qildi.
Ro‘zimuhammadbek tashkiliy ishlarni yaxshi yo‘lga qo‘ygan bo‘lib, vodiydagi har bir deparaga bir-
ikkitadan o‘z odamini joylashtirgan, bu odamlar, mazkur deparada biror voqea ro‘y bersa, tezlik bilan
xabar yetkazar edilar. Islom Polvonning iskanjaga tushib qolganligi ma’lum bo‘lgach,
Ro‘zimuhammadbek o‘z yigitlari bilan shoshilinch jo‘nab ketdi. U Qo‘qon atroflarini juda yaxshi bilar
edi. O’zidan oldin chopar yuborib, o‘sha atrofdagi katta qamishzorda nafas rostlab turishni tavsiya etdi.
Shermuhammadbek bu jangning katta ahamiyat kasb etishini, ya’ni, vodiy darvozasi bo‘lmish
Qo‘qonda dushman lashkari nufusini pasaytirishi mumkinligini o‘ylab, Ro‘zimuhammadbekning
orqasidan Nurmuhammadbekni ikki ming yigit bilan jo‘natib yubordi. Aka-ukalar birin-ketin
Go‘rtepaga yetib kelib, qamishzor ichiga o‘rnashdilar. Ro‘zimuhammadbek Islom Polvon bilan
uchrashib, jang rejasini puxtalashtirib oldi.
Qizil komandirlar “Islom Polvon qachondir qamishzordan chiqadi-ku, axir” deb qishloqda uni
poylab yotar edilar. Islom Polvon rejaga ko‘ra yana eski turkiy jang taktikasini qo‘lladi. Uning yigitlari
takbir aytib, qamishzordan o‘qdek otilib chiqib, shiddatli hujumga o‘tdilar. Qizillar ularni pulemyotlar
o‘ti bilan qarshi oldilar. Bunga “top berolmagan” yigitlar darhol otlarini burib, qamishzorning
Nurmuhammadbek va Ro‘zimuhammadbek yigitlari pistirmada turgan joyiga “tartibsiz ravishda”
chekina boshladilar. Qizil askarlar “Ura, ura, ura” deya hayqirib, ularning orqasidan tashlandilar. Islom
Polvon yigitlari pistirma oralig‘idan qochib o‘tgach, Nurmuhammadbek va Ro‘zimuhammadbek quvib
kelayotgan qizillarni ikki tomondan iskanjaga oldilar. Islom Polvon yigitlari ham orqaga burilib,
uchinchi tomondan siqib keldilar. Yarim kun davom etgan bu jangda qizil askarlarning uchdan ikki
qismi (ikki mingdan oshiq) yer tishladi. Ozodlik lashkarlaridan esa yuzga yaqin yigit shahid bo‘ldi.
Ikki mingtacha miltiq, to‘rtta pulemyot o‘lja olindi. Bu jangning ovozasi hatto Maskovga ham yetib
bordi.
Sentyabr boshlarida Frunze Quybishevga telefon orqali xabar berib, “— Shuni zarur deb
hisoblaymanki... viloyat aholisining o‘z ish joyida bo‘lishi o‘ta zarur bo‘lganlardan tashqari barcha
ishchi va xizmatchilar qurollantirilsin. Bu chora, dushman usullarini yaxshi bilgan ishchilar timsolida
qo‘shimcha yordam bo‘lib, menimcha, qisqa vaqt ichida o‘z natijalarini beradi.”
Frunzening topshirig‘i amalga oshiriladi. Barcha ishchi-xizmatchilar qisqa vaqt ichida
qurollantirilib, jang qilish sabog‘i beriladi. Smenadan bo‘shagan ishchilar va xizmatchilar qo‘llariga
miltiq olib, korxona, kon, temiryo‘l va omborlarni qo‘riqlay boshladi.
Farg‘ona vodiysida shiddatli janglar davom etib, Buxoro va Xorazmda ham milliy-ozodlik harakati
boshlangan, Amu va Sir qonga to‘lib oqayotgan, vodiyning musaffo havosi o‘rnini porox tutuni
qoplagan bir paytda, Toshkent “fronti”da ham shiddat borasida Farg‘onadagidan qolishmaydigan,
biroq porox hididan holi janglar ketayotgan edi. Qissamizning boshlarida Turor Risqulov
boshchiligidagi millatparvar arboblar, Turkkomissiya va Turkistondagi shaklan milliy, mazmunan
mustamlakachilik hokimiyat idoralariga qarshi mardona kurash olib borayotganlari haqida yozilgan
edi. Vaqt o‘tgan sari bu kurash keskinlashib boradi. Turkiston Kompartiyasi va hukumatining yirik
arboblaridan bo‘lmish T.Risqulov, Nizomiddin Xo‘jaev, S.Tursunxo‘jaev, Biserov va boshqalar
Turkistonni Rossiyadan ajratib olib, Mustaqil Turk Respublikasi barpo etish yo‘lida kurash olib
boradilar. 1920 yil yanvar oyida Turkiston musulmon kommunistlarining III o‘lka konferentsiyasi
bo‘lib o‘tdi. Uning qarorlarini Risqulov tayyorlagan edi. Konferentsiya “Mustaqil Turk Respublikasi
Mansurxo‘ja Xo‘jaev. Shermuhammadbek qo‘rboshi
Do'stlaringiz bilan baham: |
