Microsoft Word safety(eng, rus, uz). doc

Atmosfera havosining tirik mavjudod hayotidagi 
ahamiyati 
Suv, zamin, kuyosh va havo hayot manbaidir. 
Havoning ifloslanishi odam va hayvon organizmiga 

---

769 
o‘simliklar va boshqa tirik mavjudodlarga salbiy ta’sir 
qiladi. Shuning uchun ham Abu Ali Ibn Sino “agar 
havoda chang bo‘lmaganda edi odamlar ming yil 
yashardilar” deb bejiz aytmagan. Shuni takidlashimiz 
lozim-ki insonni yashashi uchun eng asosiy narsa 
havodir. Odam oziqa emasdan besh haftagacha yashashi 
mumkin suvsiz besh kunga chidashi mumkin. Havosiz 
esa ko‘pi bilan besh minutga chidaydi. Ammo odamning 
me’yorida yashashi uchun havoning o‘zigina etarli 
bo‘lmay. u yana ma’lum tartibda bo‘lishi ya’ni toza 
holatda saqlanishi ham zarurdir. Hammamizga ma’lumki 
dunyodagi barcha majudod havo bilan tirik. Ona 
sayyoramizda hayotning mavjudligi va er atmosferasida 
yashashai uchun eng zarur omili bo‘lgan kislorodning 
etarli miqdorda borligidir. Biz havodan nafas 
olganimizda 
kislorod 
nafas 
yo‘llari 
orqali 
organizmimiga singib moddalar almashinuvi singari 
murakkab ichki biokimyoviy jarayonlarda qatnashadi. 
Odam bir kecha kunduzda tashqi muhitdan 20 m
3
havo 
oladi, bir yilda esa 9 tn. ga yakin kislorod kerak bo‘ladi.

---

770 
Ma’lumki odam o‘pkasi orqali bir minutda o‘rta 
hisobda 12 litr havo o‘tkazadi. Bir kecha-kunduzda esa 
17 ming 290 litr havo o‘tadi. Bu esa 23 kg tashkil etadi. 
Demak odam havoni ovqatga nisbatan 4-5 barobar ko‘p 
iste’mol qiladi. Kishilarning qanchalik sog‘lom. 
nosog‘lom bo‘lishi havo iqlim va yashash tarziga 
bog‘liqdir. 
Statistik ma’lumotlarga qaraganda hozirgi kunda 
jahon mamlakatlarida 320 mln.dan ziyod avtomobil 
harakatda. Avtomobil motoridan havoga chiqadigan 
gazlar tarkibida esa 200 xil turdagi zaharli kimyoviy 
moddalar borligi o‘rganilgan. 
Tirik mavjudodlarni yashash manbai bo‘lgan 
havoni muhofaza qilish va uni sof holida saqlash fanning 
asosiy maqsadidir.