Microsoft Word qishloq xo'jaligi mashinalari

7 
104M 
/ П 1 Ч
l =
----- , 
m.
 
(91)
q b
 
v 
7
Iztortkichni o‘rnatish. Ekish agregati dalaning bir chetidan 
mokisimon harakatlanib, uning ikkinchi cheti tomon siljiydi. 
Agregat yurishlari orasidagi tutash qatorlar oralig‘i bt oddiy 
qatorlar oralig‘i 
b
ga teng bo‘lishi kerak. Buning uchun agregatning 
chetki seyalkasiga 
lu
uzunlikdagi iztortkich o‘rnatiladi va uning 
diski 
(10)
dalaning hali ekilmagan tomonidan iz 
(14)
ni qoldiradi. 
Agregat orqasiga qaytayotganida uning qoldirgan izi (5) bo‘ylab
256

---

traktor (6) ning o‘ng g‘ildiragi yoki zanjir tasmasining iz 
ko‘rsatkichi 
(4)
yuritilsa, turli yo‘nalishda ekilgan qo‘shni qator 
oralig‘i, tutash qator oralig‘iga teng bo‘lib chiqadi (143-rasm). 
Iztortkich agregatning o‘ng 
(11)
va chap (3) chetlariga qo‘yilgan 
bo‘lib, ular navbatma-navbat ishlatiladi. Iztortkichni ko‘tarib- 
tushirish gidrosilindr yordamida bajariladi.
144- rasmdagi sxemada uchta don seyalkasidan tuzilgan 
ekish agregatining sxemasi keltirilgan. Agregat simmetrik bo‘lgani 
sababli o‘ng va chap tomonlardagi uzunlik bir xil o‘rnatiladi.
144-rasm.
Ko‘p seyalkali ekish agregati uchun iztortkich 
uzunligini aniqlash sxemasi:
1 -tutash qatorlar; 2, 9 va 12 - don seyalkalari; 3 va 11 - iztort-
kichlar; 4 - izko ‘rsatgich; 5 va14 - izlar; 6 -traktor; 7 - tishli
tirma; 8 - tirkagich; 10 - disk; 13 - iztortkich qoldirgan iz.
257

---

Iztortkich uzunligi:
li = E i ^ + bt, m
(92)
bu yerda, 
Bt
-
agregatning eng chetki ekkichlari oralig‘i, m;
C
— 
traktor oldingi g ‘ildiraklarining oralig‘i, m (chap iztortkich
uchun +c, o ‘ng iztortkich uchun - c qabul qilinadi; agar traktor
uch g ‘ildirakli b o ‘lsa, C=0).
Bunda, traktorga o‘rnatiladigan iztortkichning uzunligi 
quyidagicha ifodalanadi:
l c =El^ + l u , m
(93)
Seyalkaning sudrashga qarshiligi urug‘ ekilayotgan joydagi 
tuproqning texnologik xususiyatlariga, seyalka qamrov kengligi va 
ekkichlarning tuproqqa botish chuqurligiga bog‘liqdir. Amalda 
turli urug‘larni ko‘mish chuqurligi bir-biridan kam farq qiladi. Shu 
sababli urug‘ni ko‘mish chuqurligini e’tiborga olmasdan, qarshilik 
kuchini seyalkaning qamrov kengligiga proporsional deb 
hisoblanadi:
Rx=kBi,
N. 
(94)
bu yerda, 
k
— 
seyalkaning solishtirma qarshiligi, N/m;
Bi
— 
seyalkaning ishchi qamrov kengligi, m.
Sudrashga qarshilik nafaqat ekkichlarning, balki g‘ildirak- 
larning ham qarshiligiga bog‘liqdir. G‘ildirak miqdorlagichlarni 
harakatga keltirishi sababli, sudrashga qarshiligining miqdori 
sezilarli ortardi.
Tajribalar asosida 
k
ning quyidagi qiymatlari aniqlangan (10 
km/soat tezlikkacha):
Tirkalma don seyalkasi k=1, 0-1, 5 kN/m.
Osma don seyalkasi k=0, 95-1, 4 kN/m.
Sabzavot seyalkasi 
k=0, 5-0, 8 kN/m.
258

---

Makkajo‘xori seyalkasi k=1, 1-1, 4 kN/m.
Chigit seyalkasi 
k=1, 3-1, 6 kN/m.
7-§. Maxsus seyalkalar
Sabzavot seyalkasi. Sabzavot urug‘lari 
keng qatorlab,
tasmasimon, donalab va uyalab ekiladi.
Zamonaviy seyalkalar 
qatorlab ekishda qator oralig‘i 45, 60 va 70 sm, ikki satrli 
tasmasimon ekishda 8+62 sm (8 sm — satrlar oralig‘i, 62 sm - 
tasmalar oralig‘i), 20+50, 50+90, 40+100 va 60+120 sm, uch 
satrlab ekishda 32+32+76 va shu singari boshqa sxemalarda ham 
ishlay oladi.
Sabzavot seyalkasi urug‘ ekish uchun novli g‘altaksimon 
(10) (145-