Microsoft Word qishloq xo'jaligi mashinalari

139-rasm.
Ekkich ta ’sirida tuproqning deform atsiyalanishi:
a - Omoch tishisimon; b - disksimon.
247

---

139-rasmda ankerli va disksimon ekkichlarning ariqchani 
tayyorlash jarayonini sxemasi ko‘rsatilgan. Ekkichning jag ‘lari 
yonidan o‘tib ariqcha ichiga to‘kilgan tuproq, 
ab
qiyaligining 
yuzasiga o‘xshab joylashadi. urug‘o‘tkazgichdan to‘kilayotgan 
urug‘lar har xil holatda tuproqqa tushib, dala yuzasidan a
0
, a
1
, a
2
, 
a
3
chuqurliklarda ko‘miladi. Urug‘larning bevosita ariqcha tubiga 
tushib, bir xil chuqurlikda ko‘milishini ta’minlash uchun quyidagi 
ikkita yechimdan foydalaniladi:
1. Ekkich quvurining tubiga qiya plastina o‘rnatiladi, shunda 
unga urilgan hamma urug‘lar old tomonga, ariqcha tubiga borib 
tushadi.
2. Ekkichning jag‘lari uzaytiriladi, shunda hamma urug‘lar 
ariqchaning tubida joylashib ulgurganicha, ularning ustiga tuproq 
tushirilmasdan turadi.
Urug‘larning sifatli ko‘milishini ekkich to‘liq ta’minlay 
olmaydi. Ekkich o‘tib ketgandan so‘ng, tumshuq yuqoriga ko‘tarib 
qo‘ygan tuproq pastga to‘kila boshlaydi va tabiiy qiyalik burchagi 
ostida to‘xtaydi. Natijada ariqchaning ustida unga nisbatan kichik 
bo‘lgan ariqcha paydo bo‘lib, urug‘ning usti eng sayoz ko‘milgan 
bo‘lib qoladi.
Shu sababli urug‘larni keraklicha ko‘milishi uchun 
ekkichdan so‘ng turli ko‘mgich moslamalari o‘rnatiladi.
Urug‘ni ko‘mishda uning ustiga, birinchi navbatda, namroq 
va maydaroq bo‘lgan pastki qatlamning tuprog‘ini tushirish kerak. 
Disksimon ekkichdan so‘ng, urug‘ ustiga avvaliga a
1
b
1
qatlam, 
keyin 
a
2
b
2
, asbs...
qatlamlar to‘kiladi. Omoch tishisimon va 
yorgichsimon ekkichlardagi jag‘larning oxirgi cheti tik emas, balki 
qiya bo‘lib kesilgan bo‘ladi (137- 
a, b, d
rasmlar).
Ekkichlar 9 km/soat (2,5 m/s) tezlikkacha sifatli ariqcha 
tayyorlab, urug‘ni ekib boradi.
Ekkichlarni joylashtirish. Urug‘ ekishga mayin qilib 
tayyorlangan tuproq ichida ekkich harakatlanganida, uning oldidagi 
tuproq shishib ko‘tariladi. Bunday shishlar ekkichning oldiga va 
yon tomonlariga ma’lum bx masofaga tarqalgan bo‘ladi). 
Ekkichlarni seyalka ramasida joylashtirishda bu jarayon hisobga 
olinishi kerak.
248

---

Bir qatordagi ekkichlar oralig‘i 
ae
> bx bo‘lishi kerak. Aks 
holda, do‘ngliklar birlashib, ekkichlar katta kenglikdagi tuproqni 
oldinga surib ketadi va qarshilik ortadi.
140-rasmda ekkichni ko‘tarib - tushiradigan mexanizm 
sxemasi keltirilgan. Ekkichlarni ishchi holatidan transport holatiga 
ko‘tarishni gidrosilindr (2) bajaradi. Hamma ekkichlarning urug‘ 
ko‘mish chuqurligini o‘zgartirish uchun FE sozlovchi vinti har bir 
ekkichning ko‘mish chuqurligini alohida o‘zgartirish hisobiga 
amalga oshiriladi. Prujinaning siqilish darajasini o‘zgartirish uchun 
uning ichida joylashgan tortqi teshiklariga sozlovchi shplint (9) ni 
o‘rnatish, ya’ni prujinaning ekkich (11) ni tuproqqa botirishga 
intiladigan bosimini o‘zgartirish kerak.
4 
2 
i
140-rasm.
Seyalka ekkichini ko‘tarib-tushiradigan mexanizm
sxemasi:
1 - ram; 2 - gidrosilindr; 3, 5 - ikki elkali richag; 4 - sozlovchi
vint; 6- tortqi tiragi; 7 - shayba; 8 - prujina; 9 - shplint;
10 -sozlash teshiklari; 11 - ekkich.
249

---