|
Kutubxonachi.uz
95
yashaysizlar, yashamoq – savollarga javoblarni o‘zi topish demakdir. Meni tushuninglar, lozim
topsangizlar, kechiringlar. Mening pirovardida birdan-bir aytmoqchi bo‘lganim: kashfiyotlarimni
hammaning mulkiga aylantirgan ekanman, men buni shon-shuhrat uchun ham, nafsoniyat uchun ham,
boshqalardan afzal bo‘lish uchun ham qilgan emasman, agar men shunday qilmaganimda, bu
kashfiyotlar oqibatsiz qolib ketaverishi va dunyo oldingiday baxtli g‘aflatda yashayverishi mumkin edi.
Biz doimiy ravishda takomillashib boradigan bilimimiz orqali dunyo sirlarini ocha borish uchun
abadiylikning mazmun va mohiyati sifatida yaratilgan emasmikinmiz, aks holda dunyosining nima keragi
bor, zaifligimiz va injiqliklarimiz tufayli qulay payt poylab haqiqatdan yuz o‘giraversak, abadiylik bizga
keraksiz va sirli qolaveradigan bo‘lsa, abadiylikdan na murod? Biz aqlli mavjudotlarning maqomini yerga
urmayapmizmi – axir bizsiz xudolar xudo emas, bizsiz modda hech nima emas-ku! Agar biz “axborot –
taraqqiyot yo‘lidir” deydigan bo‘lsak, abadiylikning mohiyati yangidan yangi va keng qamrovli uzluksiz
axborotlar oqimida emasmikin? Sivilizatsiyaning abadiyligi – bilimlar abadiyligidadir. Lekin biz o‘z
manfaatimiz yo‘lida, ya’ni haqiqatga xilof o‘laroq bilimga chap bersak, biz o‘ta ardoqli abadiylikka chap
bergan bo‘lmasmikinmiz?
Men konferentsiyada ishtirok etayotganlardan aslida mutlaq konkret narsalar yuzasidan mavhum
mulohaza yuritganim uchun kechirim so‘rayman, lekin biz bugun Robert Borkni o‘ldirgan ekanmiz, u
bilan abadiyligimizning bir qismini ham nobud qildik. Afv etasiz, men xohlar edimki...
— Ruxsat etasiz, ruxsat etasiz, birodarimiz Filofey! – uning gapini bo‘ldi Uolter Shermet o‘zini zo‘rg‘a
tutib. – Yuksak moddalar haqida mulohaza yuritish durust, albatta, falsafasi maroqli. Lekin biz tug‘ilish
mo‘‘jizasiga bosh suqib qoldik, – men homilador ayollarda Kassandra tamg‘asining paydo bo‘lishiga olib
keladigan samoviy eksperimentlaringizni nazarda tutayotirman. Siz bizning o‘zligimizga nojoiz tazyiq
ko‘rsatayotirsiz. Siz bizlarni osmondan turib nazorat ostiga olmoqchisiz. Eslatib qo‘yishga jur’at etaman,
bunga Yerda deyarli hech kim rozi bo‘lmaydi. Ha, yerda, bizning osiy yerimizda, siz osmoni falakda turib
fikr yuritmang, siz darg‘azab odamlardan yiroqdasiz. Ular g‘azab otiga minishga tamomila haqlidirlar.
Afv etasiz, men o‘z nuqtai nazarimni ayon qilib qo‘yyapman. Lekin hozirgi holatda taomil haqida,
konferentsiyani boshqaruvchining odob-axloqi to‘g‘risida so‘z bo‘lishi mumkin emas. Sizning
kirdikorlaringizga qarshi norozilik bildirmasdan ilojim yo‘q. Siz har qanday ezgu niyatlarni ko‘zlamang,
o‘zingizning ilmiy kashfiyotlaringiz bilan, aytgan bo‘lur edimki, kalondimog‘ligingiz yo‘lida sayyora ahlini
yoppasiga iztirobga solishga sizga kim ruxsat etdi, qanday kuch ilhom berdi?! Bu shakkoklik emasmi,
ayniqsa rohib, Rossiya ruhoniylari aytganlaridek, soxta rohib bo‘lsangiz. Siz Xudoning qudratiga shak
keltirmayapsizmi? Injilda o‘zlaringdan ko‘payinglar, uvali-juvali bo‘linglar deyilgan-ku! Bu hech qanday
pisandasiz aytilgan. Siz bo‘lsangiz hech kim nazorat qila olmaydigan narsani taftish etishga jur’at
etdingiz. Siz tug‘ilish sirini do‘zaxi kuchlarga qurbon qilmadingizmi? Menimcha, xuddi shunday qildingiz!
Agar bu haqda mister Ordok bir siyosatchi sifatida gapirgan bo‘lsa, men ko‘p millionli auditoriya fikrini
ifodalaydigan jurnalist sifatida gapirayotirman.
Birdan zalda shovqin ko‘tarildi. Bu qandaydir g‘alati manzarani eslatar edi: jurnalistlar sakrab turib,
mikrofonlarga otilar, go‘yo Filofey shu sahnada turganday unga qo‘llari bilan o‘qtalar edilar, Filofey
bo‘lsa, ekranda lablarini va ko‘zlarini qisib, bosiqlik bilan ularning gaplarini bamaylixotir eshitib turar
edi.
Uning yuzi asabdan tortishib ketganligi sezildi. Bu uchrashuvni matbuot konferentsiyasi deb atashga
tiling bormaydi. Ehtiroslarning quturishiga qaraganda konferentsiya mitingdan farq qilmas edi. Kimki
bir amallab mikrofonga yetib borgan bo‘lsa o‘zining ismi-sharifini, gazetasini, axborot agentligini aytib
bo‘lishi bilanoq samoviy rohibni javobgarlikka tortishni talab qilar edi. Hech qanday falsafaning hojati
yo‘q, hayot tajribasidan a’lo narsa bormi? Filofeyni og‘iz ochishga qo‘yishmadi. Uning mazasi qochdi
shekilli ekranda ko‘rinmay qoldi. Zalda qiy-chuv ko‘tarildi. Ekrandan tasvir yo‘qoldi.
Oхirzamon nishonalari (roman). Chingiz Aytmatov
Do'stlaringiz bilan baham: |
