|
www.ziyouz.com kutubxonasi
153
uyqu, kiyim-kechak, turar-joy, mol-mulk va obro‘-e’tibor kabilar shu jumlaga
mansubdir; din, ilm, muloyimlik, sabr, shukr, adolat, haqqoniylik, ta’madan yiroqlik,
kamtarlik, kechirimlilik, iffat, saxiylik, shijoat, hayo, odamgarchilik, kamgaplik,
tamkinlik, og‘ir-bosiqlik, mehr-shafqat, husnixulq, yaxshi muomala kabi yuksak axloq-
odobning barchasi oxiratga mansub xislati kasbiya sanalib, bular go‘zal axloq deb
ataladi. Insonda mavjud tabiiy yo‘sindagi g‘ayrikasbiy kamolot xususiyatlarining barchasi
payg'ambar alayhis-salomning vujudlarida mavjud edi.
Payg‘ambar alayhis-salomning rang ro‘ylari benihoya chiroyli, gavda tuzilishi va
a’zolarining mutanosibligi rivoyatlarda bunday tasvirlanadi: Payg‘ambar alayhis-
salomning yuzlari oppoq, nuroniy, ko‘zlari katta, qorachig‘lari timqora, oqi qizg‘ishga
moyil, kipriklari quyuq, qoshlari uzun, ingichka, qirra burunlarining uchi xiyol egilgan,
tishlari guruch donasidek oppoq, orasi ochiqroq, peshonalari keng, yuzlari dumaloq,
soqollari quyuq, ko‘kraklari keng, gavdali, bilaklari uzun, kaftlari, oyoqlarining tovoni
keng, o‘rta bo‘y, miqtidan kelgan, jundor odam edilar; ko‘kraklarida pastga qarab o‘sgan
mayin yollari bor edi, kulganlarida tishlari xuddi marvarid donalaridek yarqirab ketardi,
gapirganlarida shu’lalanib, og‘izlaridan nur taralayotgandek bo‘lardi, bo‘yinlari ham
gavdalariga g‘oyat mos edi.
Baro ibn Ozib: "Umrimda qora sochlari quloqlarini bosib tushgan, qizil to‘nli
payg‘ambar alayhis-salomdan kelishganroq odamni ko‘rgan emasman", deydi. Abu
Hurayra: "Men rasulullohdan ko‘ra chiroyli odamni ko‘rmaganman. Quyosh xuddi u
kishining yuzidan balqigandek tuyulardi, kulganida yuzidan nur yog‘ilib, shu’lasi
devorlarga tushardi", deb eslaydi. Ibn Abu Holaning hadisida: "Payg‘ambar alayhis-
salomning yuzi xuddi o‘n to‘rt kunlik oydek nurlanib turardi", deyilgan. Hazrati Ali
rasululloh haqida gapirib: "Payg‘ambar alayhis-salom dastlab ko‘rgan odamga vajohatli
tuyulardi, yaqindan bilgandan keyin esa eng suyukli kishisiga aylanib qolardi. Men
rasulullohdek odamni avval ham, keyin ham ko‘rmadim", deydi.
Payg'ambar alayhis-salom tozalikda, xushbo‘ylikda, ifloslik va najosatdan yiroqlikda
alohida xususiyatlarga ega edilarki, bunday fazilatlar u zoti muborakdan boshqa kishida
topilmasdi. Olloh taolo rasulullohni shariatining pokizaligi bilan yanada yuksak
kamolotga erishtirdi. Payg‘ambar alayhis-salom: "Islom dini pokizalik asosiga qurilgan",
deya marhamat qilganlar. Anas: "Payg‘ambar alaihis-salomdagi xushbo‘y hid men hidlab
ko‘rgan anbarlarning, iforning va boshqa mushku anbarlarning atridan yoqimliroq edi",
degan. Jobir esa "Payg‘ambar alayhis-salom yuzimni silab qo‘ygan edi, u kishining
qo‘lidan xuddi attor (atr sotuvchi)ning qutisidan taralgandek dimog‘imga gup etib
xushbo‘y is urildi", deydi. Ko‘plarning ta’kidlashicha, sarvari olam xushbo‘y narsalarni
iste’mol qilsalar ham, qilmasalar ham u kishi bilan ko‘rishgan odamning qo‘lidan
kechgacha yoqimli hid kelib turarkan. Agar rasululloh, biron bolaning boshini silab
qo‘ysalar, kechgacha o‘rtoqlari uning yonidan ketolmay qolisharkan. Imom Buxoriy katta
tarixida Jobirdan rivoyat qilishicha, mushk-anbar ufurib turgan ko‘chadan yurgan odam
bu yerdan shubhasiz rasululloh o‘tganlarini bilar ekan.
Payg‘ambar alayhis-salom aqlda komilliklari, zehnlari o‘tkirligi, hissiyotlarining
kuchliligi, tillarining biyronligi, harakatlarining chaqqonligi, ahloqlarining go‘zalligiga
qaraganda u zoti muborakni hech shubhasiz eng aqlli va eng hushyor inson deb e’tirof
etish kerak. Sarvari olam ilgari o‘qib, xat-savod chiqarmagan, maxsus saboq olmagan,
dunyoviy va diniy kitoblarni ko‘rmagan, bo‘lishlariga qaramay odamlarga juda ko‘p
ilmlarni o‘rgatdilar, shariatni barpo etdilar, odamlarning shaxsiy va jamoat ishlarini
boshqarishlari, xalqqa qo‘llagan siyosatlari, betakror xulq-atvorlari va ajoyib turmush
tarzlari u kishi aql-zakovatda komil, idroklari teran zot ekanliklarini isbotlab turibdi.
Payg‘ambar alayhis-salom namoz o‘qiyotganlarida orqadagi narsalarni ham xuddi
Nurul yaqin. Muhammad Xuzariy
Do'stlaringiz bilan baham: |
