Microsoft Word navoiy nasoyimul-muhabbat lotin ziyouz com doc

 Tasfiya
– qalbni sof holga keltirmoq, haqiqatni idrok etmoq, mujohada va riyozat pokizaligi. 
 Tahammul
– chuqur va teran mulohazalarga berilish, diqqat ila mushohada yuritish. Ilohiy 
haqiqatlarni idrok qilishga erishish holati. 
 Fayz
– lug‘aviy ma’nosi – suvning to‘lib, qirg‘oqdan toshishi. Bu so‘z biror narsaning ko‘payishi, 
xabar tarqalishi, sir saqlash, kenglik ma’nosida ham ishlatilgan. Tasavvuf istilohotida fayz Haq 
tajallilariga nisbatan qo‘llanilib, asosan «fayzi aqdas», «fayzi ilohiy» tarzida tilga olingan. 
 Fayz
– iste’dod natijasida yuzaga kelguvchi ilohiy hadya. Shu bois «fayzi iste’dod» yoki «fayzi 
husn» deyilganda zuhur va tajalli nazarda tutilgan. 
 «Fayzi jovidon»
– yorqin, davomli fayz, «fayzi bahor» – evrilish, yangilanish, «fayzi safo» – safo 
va nash’aning ko‘payishi ma’nosiga ega. 
 Firor
– qochish. Haqdan uzoqlashtiruvchi har qanday narsadan qochmoq. Firor uch qismdir, 
avomning firori, ya’ni bunda jahldan ilmga, johillardan olimlarga, tanballikdan g‘ayratga firor etiladi, 
havo firori – sirdan shuhudga, rusumdan usulga, nafsoniy lazzatlardan ilohiy najot ma’vosiga qochish 
anglansa, axasning firori esa mosuvodan Allohga intilish demakdir. 
 Xilvat
– xoli jon, tanholik, hech nimaga bog‘lanmaslik, dunyoning xilma-xil g‘avg‘olaridan 
forig‘lik demak. Tasavvufda esa bundan holda shayx rahnamoligi va ko‘rsatmalariga binoan muridning 
maxsus bir go‘shada berkinib ibodat va zikr ila Alloh bilan aloqa bog‘lashi anglashiladi. Kamida qirq 
kun davom qiladigan bu jarayonga «chilla» yoki «arbain chiqarmoq» deyilgan. Xilvat va uzlat 
to‘g‘risida bizda hanuzgacha noto‘g‘ri va bir yoqlama fikr davom etib keladi. Din va tasavvuf zinhor 
hayotni batamom. xilvatda o‘tkazishni targ‘ib etmagan. Uzlat – hayotdai qochish, turmushdan ajralish, 
odamlardan bezish ehtiyojimas, balki ma’lum muddat «kasbi kamol va sayri jamol» aylagandan so‘ng 
ruhiy kamolot ila yana faoliyatda bo‘lmoqdir. Tasavvufda xilvat ikkiga ajratilgan: birinchisi – shariat 
xilvati, ikkinchisi – tariqat xilvati. Shariat xilvati ayb va nuqson sanalmish barcha gunohu 
yomonliklardan tavba qilishga asoslanadi. Bu xilvatning shartlari va odob qoidalarini to‘liq ado 
etmasdan tariqat xilvatiga yuz burib bo‘lmaydi. Shahobiddii Suhravardiyning e’tiroficha, tariqat 
xilvatidan maqsad bir talay g‘aroyibot, ajoyibot yoki kashfiyotlarga shohid bo‘lmoq eias, balki zikri 
ilohiydan o‘zga murodlardan xoli bo‘lmoqdir. 

---

Alisher Navoiy. Nasoyim ul-muhabbat