Microsoft Word navoiy nasoyimul-muhabbat lotin ziyouz com doc

 Rijol ul g‘ayb
– tasavvufiy maslakda dunyoni boshqarsh va idora etishlari tan olingan valiylar 
jamoasi. Ular g‘ayb eranlari, rijolulloh, mardoni xudo, mardoni g‘ayb, hukumati ma’naviya deb ham 
yuritilgan. Olamni idora aylovchi ushbu hukumati ma’naviyaning boshida «qutb» turgan. Qutb aslida 
tegirmon toshining o‘qi demakdir. Tegirmon toshi bir o‘q atrofida aylangani singari olamning 
mehvarini ham qutb tashkil etadi. Qutbga «g‘avs» (madadkor), «g‘avsul a’zam» (eng buyuk g‘avs), 
«qutbul aqtob» ham deyilmish. 
 Rizo
– rozilik, xushnudlik, mamnunlik. Tasavvufda Alloh hukmi va irodasiga to‘la taslim bo‘lish. 
Zunnun Misriyga ko‘ra, «Rizo – qayg‘u va qadarning achchiqligini qalb sevinchi ila qarshilamoq».
 Robita
– aloqa; bog‘lanish, zanjir, tartib va qoida. Robita ikki qismdan iborat: «robitai muhabbat» 
–ishq ila shayxni xotirlash; «robitai talabbus» – muridning o‘zini ba’zan shayxi qiyofasida tasavvur 
etishi.
 Sakr
– sahv – sarxushlik va hushyorlik. G‘aybat va huzur holining oliy shakli. Sakr (yoki sukr) 
ilohiy ishq mayidan mast bo‘lib o‘zini unutgan, o‘zidan kechgan oshiqning holi. Sahv esa buning aksi: 
o‘zii unutganning o‘ziga kelish, hushyor bo‘lish, tamkin holati; g‘aybat holining zoil etilishi. Sakr 

---

Alisher Navoiy. Nasoyim ul-muhabbat 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
247
holisiz saha holi ham bo‘lmas. Shuning uchun sakri Haq bilan bo‘lganning sahvi ham Haq bilan bo‘lur. 
Sakri nafsoniy lazzatlarga qorishganning sahvi ham boshqacha bo‘lmas, deyilmish. 
 Samo’
– eshitish, tinglash; qo‘shiq, musiqa, raqs. Darveshlarning zikr majlislarida davra aylannb, 
jo‘shib raqs tushishlari. Majoziy mazmunda – vajd va soliklar holati. 
Abulqosim Bag‘dodiyning tasnifi bo‘yicha, samo’ ikki xildir; 
1. So‘z tinglamoq. 2. Kuy tinglamoq. Samo’ning birinchi xilida biror so‘z tinglashib, undan ibrat 
va saboq olinadi. Lekin bunday samo’ faqat poklik va qalb huzuri bilan erishilmog‘i lozim. Ikkinchi xil 
samo’ga kelsak, tasavvuf tarixining ilk bosqichlaridayoq musiqa ruhning g‘izosi va rizqi sifatida e’tirof 
etilgan.
 Safo
– pok, beg‘ash, bekudurat bo‘lmoq. Safo – haqiqiy sodiqlar sifati. Safoning mohiyati qalbni 
va xayolni begonalardan to‘la-to‘kis poklamoqdir. Ayrim so‘fiylarning hukm etishlaricha, «Safo 
basharning sifati emas. Zero, bashar qadar va noqislikdan ozod bo‘la olmas». Safo – talabsiz bir huzur, 
tama’siz vujud holidir. Bunday holga erishgan odam mutlaq shodlik va poklik bag‘rida yashar.