Microsoft Word монетар ум к 2019й docm

7.2. Монетар таргетлаш 
Монетар таргетлаш
ўз мазмун моҳиятига кўра, пул кредит тизимини тартибга 
солишнинг оралиқ мақсадли кўрсаткичи сифатида пул агрегатининг муайян тури (одатда М2 
ёки М3) танлаб олиниб, унинг динамик ўзгаришлари юзасидан тизимли назорат олиб боришни 
ва ундаги ўзгаришларнинг инфляцияга таъсирини тартибга солишни (бошқаришни) 
ифодалайди.
Бугунги кунда жаҳон амалиётида иқтисодиётни монетар сиёсат таъсирида 
бошқаришнинг бир қанча таргетлаш режимлари мавжуд бўлиб, улар монетар таргетлаш, 
инфляцияни таргетлаш ва валюта курсини таргетлаш каби режимларни ўз ичига қамраб олади. 

---

40 
Ўзбекистон ўз монетар режимини юқорида қайд қилинган таргетлаш режимларининг ҳеч 
бири бўйича расмий равишда эълон қилмаган, лекин унинг у ёки бу кўринишларидан амалда 
фойдаланиб келмоқда. Хусусан, Марказий банк томонидан ҳар йили қабул қилинадиган 
“Монетар сиёсатнинг асосий йўналишлари” бўйича қатъий пул-кредит сиёсати давом 
эттирилиб, унда инфляциянинг мақсадли прогноз 
параметрлари (
6-7%
), иқтисодиётнинг пул массасига 
бўлган 
реал 
талабини 
қондириш 
(
стерилизация 
операциялари
) ва миллий валюта курсининг мақсадли 
параметрлари (
йилига 
ўртача 
10%ли 
девальвация 
каридори
) қаратилган чора тадбирларнинг реализацияси 
амалга оширилади. 
7.3. Валюта курсини таргетлаш
Валюта курсини таргетлаш
ўз мазмунига кўра 
инфляциянинг мақсадли кўрсаткичини тартибга солишда қатъий, эркин ёки бошқариладиган 
(муайян каридор оралиғида) валюта курси режимларига асосланган пул-кредит сиёсатини 
ифодалайди. Бунда валюта курси 
харид қобилиятининг паритети
бош индикатор
сифатида 
қаралади. Валюта курсининг (тўғри котировка бўйича) ошиши миллий валюта харид 
қобилиятининг пасайишини ва аксинча валюта курсининг пасайиши унинг харид 
қобилиятининг кўтарилишига таъсир этади. Бошқача айтганда. валюта курсини таргетлаш 
орқали инфляцияни жиловлашга таъсир этиш мумкин бўлган чора-тадбирлар мажмуини ўзида 
ифода этади.
Мамлакат миллий валютасининг харид қобилиятини мустаҳкамлаш, валюта курси 
барқарорлигини сақлаш, иқтисодиётнинг пулга бўлган талаб ва таклифини мувозанатли 
равишда қондириш, миллий ва халқаро ҳисоб-китоблар тизимининг узлуксиз ҳамда самарали 
ишлашини таъминлаш бошқа омиллар билан бир қаторда, монетар сиёсатда қўлланиладиган 
таргетлаш воситаларига ҳам боғлиқдир. 
Инфляцияни таргетлаш деганда пул-кредит тизимига таъсир этишнинг мақсадли 
кўрсаткичи сифатида нархлар индекси (одатда истеъмол нархлари индекси (ИНИ) ёки унинг 
ҳосиласи ҳисобланмиш базавий индекс (БИ)) танлаб олинади ва уларнинг динамик 
ўзгаришлари бўйича мақсадли назорат ўрнатилади. Бунда БИ асосан нарх ўзгарувчанлигига ўта 
таъсирчан бўлган ИНИнинг истеъмол савати нархларига нисбатан мақсадли тузатишларни 
кўзда тутади. 
Юқорида қайд этилган таргетлаш воситаларидан кенг тарқалгани (55та давлатдабу инфляцияни 
таргетлаш бўлиб, унинг ўзи яна бир неча қисмларга бўлинади. Жумладан, Халқаро Валюта 
Фонди томонидан чоп этилган материалларда уни характерловчи кўрсаткичлар қуйидаги 
гуруҳларга бўлиниб тавсифланади.