Microsoft Word Mineral va petro lat doc

Natriyli selitra – NaNO₃ – Chili selitrasi.

Kaliyli selitra – KNO₃ – Hindiston selitrasi. Kristallari romboedr shaklida. Ko‘pincha qobiq mog‘olga o‘xshash, yaxlit massalar holida uchraydi. U rangsiz, oq qizg‘ish, qo‘ng‘ir, limondek sariq, shisha kabi yaltiraydi. Qattiqligi – 2; solishtirma og‘irligi – 2,3; mo‘rt; ulanish tekisligi romboedr bo‘yicha.

Selitra suvda oson eriydi, mazasi sho‘r, og‘izni qattiq sovitadi. Nitratlar issiq mamlakatlarda tarkibida azoti bo‘lgan organik moddalarning (parranda va hayvonlar qiyi va boshqa qoldiqlari), shuningdek, mikrosuv o‘simliklari va nitrobakteriyalarning biokimyoviy parchalanishi natijasida yuzaga keladi. Bunday joylarda juda kam bo‘ladigan yog‘inlar hosil bo‘lgan selitrani soyliqqa oqizadi. Vaqt o‘tishi bilan selitrali sho‘rhok erlarda selitra uyumlarini hosil qiladi. Bu joylarda selitra bilan bir paragenezisda gips, mirabilit va galitlar uchraydi. Uning yirik uyumlari Hindiston, Misr, Fransiya, Chili va boshqa yerlarda mavjud. Masalan, Shimoliy Chili selitrasining maydoni quyidagicha – uzunligi 140 km, kengligi 18–80 km va qalinligi 1,5 m atrofidagi qatlamsimon kon hisoblanadi. Selitra mineral o‘g‘itlarning eng yaxshi turi hisoblanadi. U shisha sanoatida, portlovchi moddalar tayyorlashda ishlatiladi.