Microsoft Word mantiqut-tayr ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
12
jismga qanday sotdi? Kishi bundan ajoyibroqtilsim yasamagan. Jon balandda 
(osmonda), tan esa tuproqdan bo‘lgani uchun pastda edi, (lekin) pastdagi tuproq bilan 
pok jon qo‘shildi (jam’ bo‘ldi). Baland va past birga qo‘shilgach, Odam (paydo bo‘lib), u 
sirlar mujassamiga aylandi. Ammo uning sirlaridan kishi xabardor bo‘lmadi. Har gado 
uning ishidan ogoh emas (Uning ishini bilmas). 
(Buni) bilmadik va tanimadik, bir lahza ko‘ngil bog‘lamadik ham. Jim turishdan 
boshqa yo‘l yo‘q, chunki odam uchun bir ohdeyishdan boshka iloj yo‘q, chunki ular faqat 
daryo yuzidan ogohdirlar. Ammo uning tubidan hech kim ogohemas. Xazina esa 
tubdadir, dunyo - bir tilsimotdir. Oxir-oqibat bu jism bandini tilsim sindiradi. Tilsimot 
oldingdan yo‘qolgach, xazinani topasan, jism ketgach, u (xazina ko‘rinadi). Bundan 
keyin joning boshqa tilsimotga tushadi - g‘ayb uchun sening joning boshqa bir jismdir. 
Shunday ketaverasan, oxiriga yetmassan, bu dardingning darmonini topolmaysan. 
Bu dengizning qa’ri - ichi chegarasiz, ko‘plar g‘arq bo‘ldilar, ammo birortasidan xabar 
yo‘q. Bahri a’zam - Buyuk Ummon deyiladigan bu dengizda olam bir zarradir va zarra 
olam kabidir. 
Bu Ummon ko‘piradi, ana shu ko‘pik (to‘lqin)ni olam deb bil. Shuni ham bilki, bir 
zarra - bir ko‘pik (to‘lqin)dir. Agar olam yo‘qolsa va zarra ham yo‘qolsa, bu Ummondan 
ikki ko‘pik (to‘lqin) yo‘qoladi, xolos. Bu chuqur Dengizda toshchalar qadrlimi yo aqiq — 
inson bilmaydi. 
Bir zarraning kamolini bilish (tanish) uchun aql, jon, din va dilni bag‘ishladik. 
Og‘zingni yum, Arsh, Kursidan so‘rama, agar bittagina so‘z so‘ramoqchi bo‘lsang ham 
so‘rama! Aqling bitta qil ustida lol qoldi (kuydi), shu uchun (gap) so‘rashdan lablaringni 
bog‘la*. 
Qancha gapirma, qancha so‘rama, kishi bir zarraning mohiyatini batamom bilolmaydi. 
Osmon nima? — To‘ntarilgan gumbaz, ammo ustunsiz, u beqarorliqda (harakatda), 
ammo mustahkam turadi. Uning yo‘lida o‘zingni yo‘qotib hayron-san - sen parda 
ichrasan, undan tug‘ilgansan! Falak boshini yo‘qotgan (ilojsiz) narsadan o‘zga emas, u 
parda ichida nima borligini qaerdan bilsin? U (falak) necha yildirki aylanadi, bu eshik 
atrofida boshu oxirsiz holda aylanadi. (Falak) Parda ichidagi sirni bilmaydi, senga 
o‘xshaganga bu Parda ochilarmshsh? 
Olamning ishi hayrat va ibratdir, hayrat ustiga hayrat va yana hayratdir! Shunday 
ishlar borki, ularning yuzi va orqasi yo‘q, bunga bosh qotirma, yuzingni devorga qaratib, 
qo‘lingning orqasini tishla. 
Yo‘lni biladigan yo‘lboshchilar o‘z jonlarini hasratda qoldirib, ojizlik va hayratda 
qoldilar. Avval Odam Safilullohga nima bo‘lganini ko‘r, uning umri motamda o‘tdi, keyin 
Nuhni ko‘r, u xaloskorlik ishiga bel bog‘lab, ming kofirlardan azob chekti. Yana 
Ibrohimga boq: dilini yakkayu yagona Alloh taologa bag‘ishlab, olov va manjaniqni 
manzil qildi
1
. Yana motamzada Ismoilni ko‘r: maqsadi yor oldida qurbon bo‘lish edi. 
Yana sarsonu sargardon Ya’qubni qo‘r, o‘g‘li firoqida ko‘zdan ayrildi. Yana Yusufi 
Siddiqning ahvolini ko‘r: qullik zindonida va quduqda boshidan nimalar kechdi? Yana 
sitamkash Ayyubga boq: Eshik oldida qurtlar va bo‘rilarga yem edi. Yana yo‘lini 
yo‘qotgan Yunusga boq: oy osmonidan baliqqorniga tushib qutuldi. Yana Musoni qo‘r: 
Alloh bilan ahdu paymondan boshlab Fir’avnning doyasi bag‘rida o‘sdi. 
Yana Dovudga qara: jigari tafti bilan temirni mumga aylantirardi (eritardi). Yana 
podsho Sulaymonni ko‘r, dev uning mamlakatini qanday qilib havoga olib chiqdi (barbod 
qildi). Yana Zikriyoki, Alloh ishqida ko‘ngli jo‘sh urdi, boshiga arra solsalar ham 
indamadi. Yana Yahyoni ko‘rki, odamlar oldida tog‘oradagi sha’mday boshi kesilgan edi. 
Yana Isoga qara, u juhudlardan necha marta qochib, jon saqladi. Yana payg‘ambarlar 
sarvari (Muhammad sallallahu alayhi vassallam) ga qara: kofirlardan qancha jabru jafo 

---

Mantiqut-tayr (nasriy bayon). Farididdin Attor