Microsoft Word malumotlar va bilimlar bazasi

Кўпмазмунли боғлиқликлар учун аксиома(хулоса қоидалари.
Кўп 
мазмунли боғлиқликларни киритиш юқорида кўриб чиқилган кўплаб хулоса 
қоидаларининг кенгайишига олиб келади. Фараз қилайликки, Х, Y, ва Z R му-
носабатнинг атрибутлари бўлсин, U эса R нинг барча атрибутларнинг мажмуа-
сини англатади. Кўпмазмунли боғлиқликлар учун энг муҳим икки қоида 
қуйидагича бўлади: 

---

60
1. 
Тўлдириш.
Агар X

Y, бўлса X

U-X-Y бўлади. Функционал 
боғлиқликларда бу қоиданинг ўхшаши йўқ. 
2. 
Транзитивлик. 
Агар X

Y ва Y

Z бўлса, у ҳолда X

Z-Y 
бўлади. Бу функционал боғлиқликлар учун қоидага нисбатан транзитивлик-
нинг кўпроқ чекланган вариантидир.
Тўртинчи нормал шакл (4НШ).
Агар муносабат БКНШда бўлсаю, бироқ 
унда нофункционал кўпмазмунли боғлиқликлар бўлмаса у ҳолда муносабат 
4НШда жойлашган ҳисобланади. Бошқа таъриф бўйича, ҳар қандай тривиал 
бўлмаган кўпмазмунли боғлиқликлар, яъни Х

Y (Х

О ёки X

U-X-
Yëàð тривиал ҳисобланади) муносабатда учун Х албатта муносабат калитини 
ўз ичига олиши шарт. Қуйидаги муносабатлар 4НШда бўлади: 
R1 (ИД #, БОЛАЛАР)
R2
(
ИД #,КУРСЛАР) 
R3
(
ИД #,
ЛАВОЗИМ) 
Тўртинчи нормал шакл кўрсатдики, муносабат БКНШда бўлиши ва шу 
билан бирга баъзи аномалиялар (айниқса янгилашларда) мавжуд бўлиши мум-
кин. Масалан, агар профессорнинг дарсларига яна бир бола қўшилса, муноса-
батга битта эмас, балки профессор нечта курс ўтаётган бўлса шунча кортеж 
қўшиш лозим бўлади. Шундай шароит профессор ўқитаётган курсларга янгиси 
қўшилганда ҳам пайдо бўлади. Бу кўп сонли модификациялар атрибутлари-
нинг барча эҳтимол тутилган маънолари ўртасидаги мустақилликни сақлаб 
қолиш учун зурур.