Microsoft Word maktabgacha talim muassasalarida manaviy marifiy ishlar

1.4. Maktabgacha ta’lim muassasalarida ta’lim jarayonini  
tashkil etish 
 
MTM da o’quv yili muayyan yilning 2- 
sentyabrdan boshlanib, keyingi yilning 1- 
iyuniga qadar davom etadi va keyingi o’quv 
yiligacha bo’lgan davr MTMdagi sog’lom-
lashtirish davri hisoblanadi. 
MTMdagi olib boriladigan ta’lim 
mazmuni O’zbekiston Respublikasi Xalq 
ta’limi vazirligi tomonidan tasdiqlan- 
gan va tavsiya etilgan dasturlar asosida belgilanadi. 
Tashabbusli dasturlar (u mintaqa yoki MTM turidan kelib chiqqan holda 
bo’lishi mumkin) ularni tasdiqlash tartibi O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi 
vazirligi tomonidan belgilanadi va tasdiqlangandan keyin bunday dasturlardan 
foydalanish mumkin. 
MTM ning ish rejimi uning nizomi va muassisning qarori bilan belgilanadi. 
MTM siga kunduzgi, kechki va kechayu – kunduz faoliyat yuritishiga qonun 
doirasida ruxsat etiladi. 
MTM da bolalarni o’qitish va tarbiyalash davlat tilida olib boriladi. Boshqa 
tillarda faoliyat yuritishga “Davlat tili” haqidagi O’zbekiston Respublikasi 
qonunida belgilangan ko’rsatmalar asosida ruxsat etiladi. 
MTM da tarbiyaviy ishlarni tashkil etishda quyidagilarga e’tibor beriladi: 
 bolalarning imkoniyatlari; 
 bolalarning qiziqishlari; 
 bolalarning ehtiyojlari. 
Ularni hisobga olgan holda ta’lim – tarbiya jarayonining har xil turlarini 
rivojlantirish uchun sharoitlar yaratish masalasi ham qaraladi. Bularga 
quyidagilarni kiritish mumkin: 
 MTM – bu jamoaviy qarorlar qabul qilishni o’rganish maktabi bo’lib, unda 
quyidagilar alohida kasb etadi: tashabbuskorlikka oid harakatlar qilish; umumiy 
mehnat ko’nikmalarining elementlarini hosil qilish; sport ishlarini bajarishga 
odatlanish; ijodiy ishlarga o’zini jalb qila olish; rasm chizishga ehtiyoj sezish; 
raqsga tushishga moyillik uyg’otish; texnik va konstruksion modellashtirish kabi 
jarayonlarni amalga oshirishda o’zini ko’rsata olish va shu kabilar;. 
 MTM da bola uchun faoliyat turi oiladagiga nisbatan ko’proq. Bu yerda 
to’garaklarning xohlaganida bola o’z qiziqishini namoyon qila oladi va unga 
qatnashishda ham mustaqillik bor; 
 MTM da bola faoliyat turini erkin va mustaqil tanlash imkoniyati mumkin. 
Bola bunday o’zida xohlasa raqqos (raqqosa) yoki qo’shiqchi, xohlasa akrabat 
yoki shaxmatchi (shashka o’yini mohiri), xohlasa avimodelchi yoki konstruktor, 
“Ta'limni tarbiyadan, 
tarbiyani esa ta'limdan 
ajratib bo’lmaydi – bu 
sharqona qarash, sharqona 
hayot falsafasi”. 
Islom Karimov 

---

 17
xohlasa qo’g’irchoq o’ynovchi yoki yasovchi kabi kasb–hunar elementlarini 
shakllantirishga erishish mumkin; 
 MTM dagi faoliyat jamoaviy tarzda olib boriladi. Shuning uchun ham unda 
ta’lim – tarbiya jarayoni samarali kechadi, ya’ni ular turli xil jarayonlar yoki 
hodisalar bo’yicha ma’lum (muayyan) bilimga ega bo’ladilar, yoki unday holatlar 
bo’yicha aniq mahorat yoki ko’nikmalarini yuksaltiradi va shu kabilar. 
Demak, MTM bolalar uchun yangi jamoa bo’lib, unda bilimlar, ko’nikmalar, 
TMM ning ichki qonun–qoidalari va xullas tartib–intizomlilik hukm suradigan 
muhit, ya’ni bola shaxsi shakllanishining dastlabki bosqich. 
Shu sababli bolalarning MTM dagi ta’lim – tarbiyaviy ishlarini tashkil 
etishning tashkiliy – pedagogik ishlar mukammal bo’lishi kerak. MTM sining 
tarbiyachi va murabbiylarida bunga mos bilim, ko’nikma va malakalar kerak 
bo’ladi. 
Bizning kuzatishlarimiz bo’yicha MTM dagi ta’lim – tarbiya jarayonini 
quyidagi ko’rinishda ifodaladik.