Microsoft Word Курылыс машиналары лекция материаллары doc

Подшиниклер
Подшиниклер айланыўшы валлар менен көшерлердиң таяншы болып 
есапланады. Олар жумыс ислеў дәўиринде сүйкелис түрине қарай, домалап 
сүйкелиўши ҳәм жылжып сүйкелиўши түрлерине бөлинеди. Домалаўшы
подшевниклер ишки ҳәм сыртқы таянш обоймалардан ибарат болып, олардың 
арасында шариклер ҳәм роликлер домалайтуғын жол орынлары болады. 
Оюоймалар дүзилисине қарай жабық ҳәм ашық түрлеринде болады. Подшевниклер 
номинал жумыс ислеўи ушын шарик ҳәм роликлердеги бағдарлаўшы сепсратлар
менен тәмийнлейди. Роликли подшевниклер конус формалы қысқа цилиндр 
роликли, узын роликли, ийни формалы роликли, баска формалы роликлер етип 
таярланады. Домалаў жоллары санына қарай, бир қатарлы, еки қатарлы ҳәм көп 
қатарлы подшиниклер болып бөлинеди.
 
Тоқтатқышлар
 ҳәм тормозлар. 
Қурылыс машиналарының механизмлери тормозлар ҳәм тоқтатқышлар менен 
үскенеленеди. Тоқтатқышлар лебедкаларда, талларда, домкратларда қолланып, 
олар көтерилген ямаса түсирилип атырған жүклерди белгили ўақыт услап турыў, 
валлардың кери айланып кетпеўин тәмийенлеў ушын ислетиледи. 
Дүзилиси бойынша хроповикли, сыртқы ҳәм ишки илимпели, фрикцион-
роликли ҳәм басқышлы түрлерине бөлинеди. 
Ўазыйпасы бойынша тоқтатқышлар түсириўши ҳәм тоқтатыўшы, басқарылыўы 
бойынша автомат ҳәм басқарылыўшы түрлериде болады. 
Тормозлар барабандағы ямаса механизм валындағы бураўшы моментти: 
тормоздың бир-бирине тийип турыўшы қозгалыўшы ҳәм қозгалмайтуғын 
элементлери арасында сүйкелис күшлери себепли пайда болатуғын бураўшы 
моментти толық тоқтатады. Тормозлар ўазыйпасы бойынша двигательден 
жаздырып қойған механизмлерди тоқтатыў ушын мөлшерленген тоқтатыўшы 
тормозларға ҳәм түсирилип атырған жүктин тезлигин тәртиплестириўши, жүкти 
услап турыўшы ҳәм түсириў тормозларына бөлинеди. 
Тормозлар 
бир-бирине 
тийип 
турыўшы 
жумысшы 
элементлеринан 
конструктив орынланыў көз қарастан, колодкалы, ленталы, дискалы ҳам конуслы 
тормозларға бөлинеди. 

---

7
Ленталы ҳәм колодкалы тормозлар қурылыс машиналарының механизмлерин 
тоқтатыў ҳәм иске түсириўде кең қолланылады.