Microsoft Word Ko‚chmas mulkka investitsiyalash doc

Ko‘chmas mulk bozorining asosiy xususiyatlari 
 
Xususiyatlari Omillari 
Natija 
Rayonlar bo‘yicha 
ko‘chmas mulk 
bozorlarining 
mavjudligi 
Turli tabiiy, ekologik 
sharoitlar va turli region-
lar mahalliy hokimiyat 
organlarining pozisiyasi
Investitsion jozibadorlikda, turli 
regionlar o‘xshash obyektlarga 
narx darajasi va bozorlarning 
faolligi mavjudligi 
Ko‘chmas mulk 
qiymatini aholining 
ko‘p qismi 
moliiyaviy 
imkoniyatlariga mos 
emasligi 
Aholining real daromad 
darajasi pasayishi, 
ipotekaviy kreditlash 
mexanizmini kuchsiz 
rivojlanishi 
Investitsion manbalarni chek-
langanligi, ko‘chmas mulkni 
boshqa tovarlarga nisbatan past 
likvidligi, yangi qurilish 
hajmini pasayishi, umuman, 
ko‘chmas mulk bozorini 
kuchsiz rivojlanganligi 

---

 
43
Qatnashchilarning 
yetarlicha axborot 
bilan 
ta’minlanmaganligi 
Sotishning haqiqiy 
narxini yashirish, 
axborot infratuzilmalarini 
past rivojlanganligi 
Investitsion loyihalar samara-
dorligi tahlilida ma’lumotlarni 
yig‘ish va tekshirish uchun 
qo‘shimcha xarajatlar 
Bozor segmentlari 
rivojlanishining 
nomutanosibligi 
Turli ko‘chmas mulk 
turlari uchun qonunchilik 
va likvidlikdagi farqlar 
Yer bozori deyarli 
rivojlanmagan 
Rivojlanish 
tendensiyalarining 
aniq bashorat qilish 
iloji yo‘qligi 
Iqtisodiy va siyosiy 
beqarorlik 
Obyektlarni daromad asosida 
baholash qiyinlashgan, investitsion 
faollik pasaygan, ipotekaviy kre-
ditlash tizimi past rivoj topgan 
Asosiy yer qismidan 
foydalanishni va 
yanada samaralisini 
qurishning 
nomutanosibligi 
Ko‘pgina obyektlarni 
iqtisodiyotni direktiv 
boshqaruv davrida 
qurish 
Ko‘chmas mulkni baholash va 
investitsion loyihalarni tahlil 
qilish, obyektlardan 
foydalanishninig yanada 
samarali variantiga asoslanadi. 
 
Moliyaviy bozorning asosiy funksiyalari: 
-  moliyaviy aktivning iste’mol qiymatini, uni realizasiya qilish 
yo‘li bilan tan olish; 
-  moliyaviy aktivni realizasiya qilish jarayonini, mos moliyaviy 
institutlarni tuzish orqali tashkil etilishi; 
-  kapital to‘planishi va uni qarzga olish muhitini investitsiyalash 
va iste’mol qilish jarayonini moliyaviy ta’minlash; 
-  pulni uzluksiz aylanishi uchun muhit yaratish natijasida pul ayla-
nishiga ta’sir ko‘rsatish. 
Umuman, moliya bozori – bu alohida mustaqil bozorlar tizimidir. 
Uning tarkibiga quyidagilar kiradi: ko‘chmas mulk bozori, pul va valuta 
bozori, qimmatli qog‘ozlar bozori, qimmatbaho metallar va toshlar bo-
zori, sug‘urta va ssuda kapitallari bozori. 
Har bir bozor o‘zaro aloqador: aynan bir moliyaviy aktiv bir qan-
cha bozorda tovar bo‘lishi mumkin. Ko‘chmas mulk bozori – moliya bo-
zorining eng ahamiyatli tarkibiy qismlaridandir. Ko‘chmas mulk garovi 
bilan ta’minlangan, qarz kapitali qayta taqsimlanadigan moliya bozori – 
ipotekaviy kapital bozori deb ataladi. G‘arbiy Yevropada kreditlarning 
70% ko‘chmas mulk garovi ostida beriladi, bu holatda turar-joy bozorida 
uning salmog‘i – 90% yuqori. Rossiyada ipotekaviy kreditlash ancha 
past rivojlangan. 
Ba’zi mamlakatlardagi hozirgi iqtisodiy nobarqarorlik sharoitlarida 
qarz vositalari juda qimmat, moliya bozorining ichki resurslari avvalo 

---

 
44
eksport-import operasiyalari, valuta bitimlari va yuqori daromadli qimmatli 
qog‘ozlar bilan operasiyalarga kreditlashga mo‘ljallangan. Ko‘chmas 
mulkka jalb etishning riski past likvidlikdan, kiritilgan vositalarning 
qaytarilishi muddatining uzoqligidan juda baland. Ushbu sabablar bilan 
yuzaga kelgan investitsion manbalarni chegaralanishi deyarli barcha 
iqtisodiy tarmoqlarda qurilishlarni bajarish jarayonini shart qilib qo‘ydi. 
Bu sharoitlarda davlat ko‘chmas mulk bozoriga investitsiyalashni 
faollashtirish jarayonini boshqarishi mumkin, bu esa asosiy fondlarni 
rekonstruksiya va yaratish uchun vositalarni jalb etishga olib keladi. 
Investitsion jarayonlarni ham iste’molini jonlantirish maqsadida, davlat 
moliya bozoriga to‘sqinlik qilgan soliq va foiz stavkalarini pasaytirishi 
mumkin. Lekin hozirgi davrda davlat qimmatli qog‘ozlar bozori moliya-
viy manbalarini yutib yubormoqda, oqibatda ular juda qimmatlashib 
ketmoqda. Undan tashqari, investor xarajatlari yuqori soliq stavkalari 
tufayli sezilarli oshmoqda. 
Moliya va ko‘chmas mulk bozorlarining chuqur o‘zaro aloqasi bor: 
ko‘chmas mulkka kiritmalarning o‘sishi ko‘chmas mulk bozorini jonlan-
tiradi, tushushi – pasaytiradi. Iqtisodiy beqarorlik Rossiya va xorijiy kre-
ditor, investorlarni to‘xtatib qoladi. Ko‘chmas mulkka investitsiyalarni 
moliyalashni faollashtirish uchun davlat ko‘magi zarur.