Microsoft Word kasbiy psixologiya \355.\355.\355

Oilavaoilaviymunosabatlarpsixologiyasi 
Ma’lumki, 
insoniyatjamiyatitaraqqiyetibborgansariodamlarningo’zlariham, 
ularningbir-
birlaribilanbo’ladigano’zaromunosabatlariham, 
ayniqsashaxslararomunosabatlarorasidaengsamimiy, 
engyaqinbo’lganoilaviymunosabatlarhamtakomillashib, 
o’zigaxostarzdamurakkablashibboradi. 
Sababi:  hozirgizamonfan-texnikataraqqiyoti,  ishlabchiqarishmunosabatlari,  vositalaritaraqqiyoti, 
qishloqxo’jaligi, 
sanoatishlabchiqarishi, 
umumanhalqxo’jaliginingbarchajabhalaridayangitexnologiya, 
texnikjarayonlarningjadaljoriyetilishibevositashujarayonlarningyaratuvchisi, 
ishtirokchisibo’lganinsonomiliga, 
insonshaxsigahamo’zigaxos, 
yangichatalablarqo’ymoqda. 
Ishlabchiqarishmunosabatlari, 
jamiyattaraqqiyotibirtomondan, 
odamlarningo’zlaridaro’yberayotganijtimoiy-psixologik, 
fiziologikvaboshqao’zgarishlarodamlarningo’zaromuloqotmunosabatlaridoirasinima’lumdarajadach
egaralanibqolishiga, 
ulardao’tmishdoshlarimizdakuzatiladigantabiiyliknima’lumdarajadabuzilishigavaoqibatdainsonruhiyati
damumkinqadarhissiy, 
emosionalzo’riqishlarningyuzagakelishgaasosbo’lmoqda. 
Bularningta’sirioilaviyhayotvaundagipsixologikiqlimdahamo’zifodasinitopadi. 
Oila-buo’zigaxo’jalikbo’lib, 
uningturmushkechirishlarinimuammolarimavjud. 
Ota-
onalaroilaa’zolariningamaliyfaoliyatlariniuyushtiradi, 
ularningovqatlanish, 
ta’limolish, 
ishlash, 
damolish, kiyim-boshbilanta’minlashkabikundalikrejimintashkilqiladi. 
Oilamuammolariorasidao’zaromunosabatvayoshavlodnimustaqilhayotgatayyorlash, 
to’g’rirog’ibo’lajakoilaboshqaruvchisisifatidatarbiyalashhozirgikunningdolzarbmasalasihisoblanadi. 
Shuma’nodaota-onalar, 
kengjamoatchilikzimmasigayoshlarnioilaviyhayotnio’tashdekma’suliyatlivazifanibajarishga,  uytutish, 
ro’zg’or, 
oilaxo’jaliginitejab-tergabboshqarishgatayyorlash, 
ularda 
“erkak”,“ayol” 
fazilatlarinitarbiyalash, 
o’zaromuomila-munosabatodobinitarkibtoptirish, 
ulargaonamehri, 
otag’amxo’rligi, 
farzandminnatdorliginimaliginivahayotdashulargaamalqilishzararliginiuqtirishyuklatilgan. 
Oilabaxti, 
farzandlaristiqboliuchunota-onao’g’il-
qiznioilaviyhayotninghammamuammolarigama’suliyatbilanyondashadigan, 
o’zumryo’ldoshinihurmatqiladigan, 
ungahammavaqttayanch, 
sodiqdo’stbo’ladigan, 
shuningdek, 
qayinbo’yinlarigamunosabatini, 
kelinlik, 
kuyovlikvazifasinio’rnigaqo’yaoladigan, 
ya’niularnifarzandlikburchinio’tayoladiganqilibtarbiyalashizarur. 
Kuzatishlardaayrimyoshlarningoilaviyhayotgama’naviytayyoremasligi, 
ulardahis-tuyg’ular, 
oilagajiddiymas’uliyathissiyetishmasligima’lumbo’lmoqda. 
Shuningdek, 
ularoilasi, 
farzandlarioldidagi, 
qolaversa, 
jamiyatoldidagiburchlariniyaxshianglamaydilar. 
Bundayyoshlarningko’pchiligioilabyudjetinirejalashtirish, 
ungaamalqilish, 
uyyumushlarinioilaa’zolario’rtasidato’g’ritaqsimlash, 
ota-
onalarfikribilanhisoblashishvahokozolarnibilmaydilar. 
Buholo’quvchivatalabayoshlarnikelajakdagioilaviyhayotgamoddiyvama’naviyjihatdantayyorlashnitaqo
zaetadi. 
Yoshlarnioilaviyhayotgatayyorlashdaulargaoilaviyturmushmunosabatlariningbutunsistemasiniya
’ni, 
oiladasog’lompsixologikmuhityaratish, 
kelinvakuyovningbir-birinitushunishgaharakatqilishi, 
mayda-chuydagaplardanchetlabo’tishi,  uytutish,  ro’zg’ortebratish,  poklik,  zebolik,  hayo,  andisha, 
qaynota-qaynonasinisiylashi, ularnihurmatqilishikabifazilatlarnisingdiribo’rgatibborishzarur. 
Yoshlarimizdabumasalabo’yichaaniqroqtasavvurhosilqilishuchun, 
bundan 
90-100 
yillaroldingiularningtengdoshlari, 
ya’nio’tganasrningboshidagivabugungikunlarimizdagi 
15-16 
yoshliyigit-qizlaro’rtasidagitafovutlarnisolishtiribo’tamiz. 
Maxsusadabiyotlardayozilishivao’tkazilgantadqiqotlarnatijalaridakuzatilishicha,  so’nggi  100 

---

371 
 
yilichidaodamlardakuzatiladiganakselerasiyajarayonigako’raularningjinsiy, 
fiziologikbalog’atgayetishi 
2-3 
yilgailgarilabketgan. 
Bundan 
100 
yilchaoldinyoshlarningjinsiybalog’atgayetishdavri 15-16 yoshgato’g’rikelgan, hoziresabuholato’rtacha 
12-13 yoshlargato’g’rikeladi. Endishuyoshlarnioilaviyhayotgatayyorlikjihatlariniko’ribchihamiz. 
Ilgarigitengdoshlaringiz 
15-16 
yoshlaridaoilaviyhayotgayetukliktalablaridanbiribo’lmishjinsiyyetuklikka, 
balog’atgayetarekanlar, 
ularaksariyathollardashuyoshgakelibo’shadavrlaruchunxosvalozimbo’lgan, 
unchalikmurakkabbo’lmagandehqonchilik, 
chorvachilik, 
hunarmandchiliksir-
asrorlaridandeyarliboxabarbo’lganlar 
(chunkiuvaqtlardabolalarniodatda, 
13-14 
yoshidanshogirdlikkaberishgan), 
o’shadavrdagiishlabchiqarishmunosabatlarivatexnologikjarayonlarulardanmaxsusyokioliyma’lumot
talabqilmagan,  3-4  yilustozko’rganshogird  16-17  yoshidao’zimustaqilishyuritaoladiganustaga, 
o’zishiniamallabketaoladiganmutaxassisgaaylangan.  Mabodo,  ushuvaqgdaoilaquradigandekbo’lsa, 
o’zhunariorqalimehnatqilibo’zinivaoilaa’zolariniiqtisodiyjihatdanta’minlayolishimumkinbo’lgan. 
Bundantashqari, 
uvaqtlardagi 
18-20 
yoshliyigitmahalla-ko’yda, 
jamoatchilikorasidama’lumdarajadaijtimoiyyetukshaxssifatidaqabulqilingan, 
turlitadbirvamarosimlardayetuk, 
uninghaqliishtirokchisisifatidaqatnashishimumkinbo’lgan, 
ya’niuningijtimoiyjihatdanbalog’atgayetganligijamoatchiliktomonidanqabulqilingan. 
Bujarayonshaxsningoldiga, 
oilavajamiyatoldidao’zigaxosmas’uliyatyuklagan, 
mas’uliyatnihisqilishesauningpsixologikyetukligialomatlaridanbiribo’libxizmatqilgan. 
Endishuxususiyatlarnibugungikunyoshlaridako’ribchiqaylik.  Ular  12-13  yoshlardajinsiy 
(fiziologik) 
yetuklikkaerishadilarbiroqularbirorbirkasb-hunaregasibo’lib, 
mustaqilishlab, 
o’zinivaoilasiniiqtisodiyjihatdanta’minlayoladiganbo’lishiuchun, 
avvalomaktabnibitirishi, 
so’nguyokibukasb-hunarkollejiyokiakademikliseydao’qib, 
biror-birkasbniegallashikerak. 
Buninguchun 9 yilmaktabda, kollejyokiliseydao’qishizarurbo’ladi. 
  12 
yillikbarchauchunmajburiyta’limdansungyoshlarimizningma’lumbirqismio’qishnioliyo’quvyurtlaridad
avomettiradi. 
Bundanko’rinibturibdi-ki, 
yoshlarimizningiqtisodiymustaqillikkaerishishlariularningma’lumqismiuchun 
20-21, 
boshqalariuchun 
23-25 
yoshgato’g’rikeladi. 
Bundantashqariodamlarningturmushtarzirivojlanishibilanbirgaoilalariningkundalikhayotio’zgarib, 
kiyinishga, maishiybuyumlarga, moddiyfarovonlikdarajasigabo’lganehtiyojihamortibboradi. 
Jamiyatniijtimoiy-iqtisodiyrivojlanishishaxsnimadaniytakomillashuviga, 
uesashaxslarnibir-
birlarigaqo’yadigantalablarioshishigavashaxslararomunosabatninoziklashuvigaolibkeladi. 
Fikrimizningdalilisifatidabirfaktnikeltirishimizmumkin.  qo’ymoqda.  Ishlabchiqarishmunosabatlari, 
jamiyattaraqqiyotibirtomondan, 
odamlarningo’zlaridaro’yberayotganijtimoiy-psixologik, 
fiziologikvaboshqao’zgarishlarodamlarningo’zaromuloqotmunosabatlaridoirasinima’lumdarajadach
egaralanibqolishiga, 
ulardao’tmishdoshlarimizdakuzatiladigantabiiyliknima’lumdarajadabuzilishigavaoqibatdainsonruhiyati
damumkinqadarhissiy, 
emosionalzo’riqishlarningyuzagakelishgaasosbo’lmoqda. 
Bularningta’sirioilaviyhayotvaundagipsixologikiqlimdahamo’zifodasinitopadi. 
Oila-buo’zigaxo’jalikbo’lib, 
uningturmushkechirishlarinimuammolarimavjud. 
Ota-
onalaroilaa’zolariningamaliyfaoliyatlariniuyushtiradi, 
ularningovqatlanish, 
ta’limolish, 
ishlash, 
damolish, kiyim-boshbilanta’minlashkabikundalikrejimintashkilqiladi. 
Oilamuammolariorasidao’zaromunosabatvayoshavlodnimustaqilhayotgatayyorlash, 
to’g’rirog’ibo’lajakoilaboshqaruvchisisifatidatarbiyalashhozirgikunningdolzarbmasalasihisoblanadi. 
Shuma’nodaota-onalar, 
kengjamoatchilikzimmasigayoshlarnioilaviyhayotnio’tashdekma’suliyatlivazifanibajarishga,  uytutish, 
ro’zg’or, 
oilaxo’jaliginitejab-tergabboshqarishgatayyorlash, 
ularda 
“erkak”,“ayol” 
fazilatlarinitarbiyalash, 
o’zaromuomila-munosabatodobinitarkibtoptirish, 
ulargaonamehri, 

---

372 
 
otag’amxo’rligi, 
farzandminnatdorliginimaliginivahayotdashulargaamalqilishzararliginiuqtirishyuklatilgan. 
Oilabaxti, 
farzandlaristiqboliuchunota-onao’g’il-
qiznioilaviyhayotninghammamuammolarigama’suliyatbilanyondashadigan, 
o’zumryo’ldoshinihurmatqiladigan, 
ungahammavaqttayanch, 
sodiqdo’stbo’ladigan, 
shuningdek, 
qayinbo’yinlarigamunosabatini, 
kelinlik, 
kuyovlikvazifasinio’rnigaqo’yaoladigan, 
ya’niularnifarzandlikburchinio’tayoladiganqilibtarbiyalashizarur. 
Kuzatishlardaayrimyoshlarningoilaviyhayotgama’naviytayyoremasligi, 
ulardahis-tuyg’ular, 
oilagajiddiymas’uliyathissiyetishmasligima’lumbo’lmoqda. 
Shuningdek, 
ularoilasi, 
farzandlarioldidagi, 
qolaversa, 
jamiyatoldidagiburchlariniyaxshianglamaydilar. 
Bundayyoshlarningko’pchiligioilabyudjetinirejalashtirish, 
ungaamalqilish, 
uyyumushlarinioilaa’zolario’rtasidato’g’ritaqsimlash, 
ota-
onalarfikribilanhisoblashishvahokozolarnibilmaydilar. 
Buholo’quvchivatalabayoshlarnikelajakdagioilaviyhayotgamoddiyvama’naviyjihatdantayyorlashnitaqo
zaetadi. 
Yoshlarnioilaviyhayotgatayyorlashdaulargaoilaviyturmushmunosabatlariningbutunsistemasiniya
’ni, 
oiladasog’lompsixologikmuhityaratish, 
kelinvakuyovningbir-birinitushunishgaharakatqilishi, 
mayda-chuydagaplardanchetlabo’tishi,  uytutish,  ro’zg’ortebratish,  poklik,  zebolik,  hayo,  andisha, 
qaynota-qaynonasinisiylashi, ularnihurmatqilishikabifazilatlarnisingdiribo’rgatibborishzarur. 
Yoshlarimizdabumasalabo’yichaaniqroqtasavvurhosilqilishuchun, 
bundan 
90-100 
yillaroldingiularningtengdoshlari, 
ya’nio’tganasrningboshidagivabugungikunlarimizdagi 
15-16 
yoshliyigit-qizlaro’rtasidagitafovutlarnisolishtiribo’tamiz. 
Maxsusadabiyotlardayozilishivao’tkazilgantadqiqotlarnatijalaridakuzatilishicha,  so’nggi  100 
yilichidaodamlardakuzatiladiganakselerasiyajarayonigako’raularningjinsiy, 
fiziologikbalog’atgayetishi 
2-3 
yilgailgarilabketgan. 
Bundan 
100 
yilchaoldinyoshlarningjinsiybalog’atgayetishdavri 15-16 yoshgato’g’rikelgan, hoziresabuholato’rtacha 
12-13 yoshlargato’g’rikeladi. Endishuyoshlarnioilaviyhayotgatayyorlikjihatlariniko’ribchihamiz. 
Ilgarigitengdoshlaringiz 
15-16 
yoshlaridaoilaviyhayotgayetukliktalablaridanbiribo’lmishjinsiyyetuklikka, 
balog’atgayetarekanlar, 
ularaksariyathollardashuyoshgakelibo’shadavrlaruchunxosvalozimbo’lgan, 
unchalikmurakkabbo’lmagandehqonchilik, 
chorvachilik, 
hunarmandchiliksir-
asrorlaridandeyarliboxabarbo’lganlar 
(chunkiuvaqtlardabolalarniodatda, 
13-14 
yoshidanshogirdlikkaberishgan), 
o’shadavrdagiishlabchiqarishmunosabatlarivatexnologikjarayonlarulardanmaxsusyokioliyma’lumot
talabqilmagan,  3-4  yilustozko’rganshogird  16-17  yoshidao’zimustaqilishyuritaoladiganustaga, 
o’zishiniamallabketaoladiganmutaxassisgaaylangan.  Mabodo,  ushuvaqgdaoilaquradigandekbo’lsa, 
o’zhunariorqalimehnatqilibo’zinivaoilaa’zolariniiqtisodiyjihatdanta’minlayolishimumkinbo’lgan. 
Bundantashqari, 
uvaqtlardagi 
18-20 
yoshliyigitmahalla-ko’yda, 
jamoatchilikorasidama’lumdarajadaijtimoiyyetukshaxssifatidaqabulqilingan, 
turlitadbirvamarosimlardayetuk, 
uninghaqliishtirokchisisifatidaqatnashishimumkinbo’lgan, 
ya’niuningijtimoiyjihatdanbalog’atgayetganligijamoatchiliktomonidanqabulqilingan. 
Bujarayonshaxsningoldiga, 
oilavajamiyatoldidao’zigaxosmas’uliyatyuklagan, 
mas’uliyatnihisqilishesauningpsixologikyetukligialomatlaridanbiribo’libxizmatqilgan. 
Endishuxususiyatlarnibugungikunyoshlaridako’ribchiqaylik.  Ular  12-13  yoshlardajinsiy 
(fiziologik) 
yetuklikkaerishadilarbiroqularbirorbirkasb-hunaregasibo’lib, 
mustaqilishlab, 
o’zinivaoilasiniiqtisodiyjihatdanta’minlayoladiganbo’lishiuchun, 
avvalomaktabnibitirishi, 
so’nguyokibukasb-hunarkollejiyokiakademikliseydao’qib, 
biror-birkasbniegallashikerak. 
Buninguchun 9 yilmaktabda, kollejyokiliseydao’qishizarurbo’ladi. 
  12 
yillikbarchauchunmajburiyta’limdansungyoshlarimizningma’lumbirqismio’qishnioliyo’quvyurtlaridad
avomettiradi. 
Bundanko’rinibturibdi-ki, 
yoshlarimizningiqtisodiymustaqillikkaerishishlariularningma’lumqismiuchun 
20-21, 

---

373 
 
boshqalariuchun 
23-25 
yoshgato’g’rikeladi. 
Bundantashqariodamlarningturmushtarzirivojlanishibilanbirgaoilalariningkundalikhayotio’zgarib, 
kiyinishga, maishiybuyumlarga, moddiyfarovonlikdarajasigabo’lganehtiyojihamortibboradi. 
Jamiyatniijtimoiy-iqtisodiyrivojlanishishaxsnimadaniytakomillashuviga, 
uesashaxslarnibir-
birlarigaqo’yadigantalablarioshishigavashaxslararomunosabatninoziklashuvigaolibkeladi. 
Fikrimizningdalilisifatidabirfaktnikeltirishimizmumkin. 
Ajralishfoyizioliyma’lumotlilarichidaumumiyo’rtama’lumotlilarganisbatanyuqoriroqdir. 
Ijtimoiy-
iqtisodiyrivojlanishiyuqorisaviyadabo’lmaganjamiyatdagioilaa’zolario’zlariningoilaviyyumushlarini
ngaksariyatiniqo’ldabajaradilar. 
Ungaoilaningbarchaa’zolarivabirinchinavbatdafarzandlarmumkinqadarko’pjalbqilinadi. 
Oilaishlarinibajarishdagiumumiyfaoliyatyoshlardama’lummalakalarni, 
shujumladanoiladagitegishlirollarnibajarishni, 
oiladabir-
birlaribilanqandaymuloqotdabo’lishmalakalarini, 
oiladaharbirshaxsningiyerarxikmavqyeigako’rao’zhuquqvavazifalarinianiqlabolishigaimkonberadi. 
Moddiyta’minot, 
yuqorimadaniysaviyaesaoiladashaxsningshaxsgaqo’ygantalabiniyanadakuchaytiradi. 
Oilaa’zolariningo’zaromuloqotdabo’lishvaqti,  miqdoriniqisqartiradi.  Buesako’pginayoshlaruchunota-
onaoilasishaxsiyoilasiganamunavazifasinibajaraolmasligigaolibkeladi. 
Shulardanko’rinibturibdiki,  bundan  100  yillaroldingiyoshlar  16-18  yoshidaoilaqurishsalar, 
ularshuvaqtgakeliboilaviyhayotuchun, 
muvaffaqiyatliturmushkechiribketishlariuchunzarurbo’lganyetuklikdarajalariningbarchasigaerishganlar, 
buesaularningoilaviyhayotlaridayuzagakelishimumkinbo’lganmuammolarningbartarafetilishigaasosbo’lib
xizmatqilgan. 
Bugungiyoshlarimizesayuqoridabayonetilganidek, 
12-13 
yoshlaridajinsiybalog’atgayetadilarvaaksariyathollardaoradan 7-8 yilo’tgandanso’ng, ya’niqizlar 19-20 
yoshda, 
yigitlaresa 
21-22 
yoshdaoilaquradilar. 
Buvaqtdaesaularnaiqtisodiyjihatdan, 
naijtimoiyjihatdanvanapsixologikjihatdanoilaviyhayotgatayyorbo’lmaydilar.  Bundayholatlarshubhasiz, 
ularningoilaviyhayotlaridaoldingitengdoshlarihayotidakuzatilmaganmuammolarnikeltiribchiqaradi. 
Bundantashqari, 
jamiyattaraqqiyotiningbugungiholatihozirgizamonoilasioldigao’zigaxosyangiijtimoiyfunksiyalarnihamyu
klaydiki, 
bularningbarchasihozirgiyoshlarimiznioilaviyhayotgamaxsustayyorlashmasalasiniengdolzarbmasalalard
anbiribo’lishinitaqozoqilmoqda. 
Shuninguchunhamso’nggi 
15-20 
yildavomidadunyoningbarcharivojlanganmamlakatlarda, 
bizningrespublikamizdaesamustaqillikkaerishganimizningdastlabkiyillaridanoq, 
oilamasalalariga, 
yoshlarnioilaviyhayotgatayyorlashmasalalariga, 
oilalardakomilshaxsnishakllantirishmasalalarigaalohidae’tiborberibkelinmoqda. 
Umumaninsoniyatjamiyatitoborataraqqiyetibboraverarekan, 
oilamasalalariningdolzarbligihamshungamosravishdaortibboraveradivaoilagabo’lgane’tiborhamkechav
abugungaqaragandaertagayanadayuqoriroqbo’ladi. 
Chunkioilajamiyatningkichikbirko’rinishibo’lib, 
uqanchainoq, 
ahilvamustahkambo’lsa, 
jamiyathamshunchalikqudratlibo’ladi. 
Mana 
«Oilapsixologiyasi» kursiniyoshlargao’qitishningdolzarbliginiifodalovchiasosiyomil. 
Tadqiqotlarningko’rsatishicha,  oilavaoilaviymunosabatlardaer-xotino’rtasidakelishmovchiliklar, 
nizolarbo’libturishitabiiydir.  
Oilada  er-xotin  orasida  sodir  bo’ladigan  kelishmovchilikalarning  sabablari  bir  qanchadir. 
Shulardan ba’zilariga to’xtalmoqchimiz.  
 Ishga  mukkasidan  ketgan  ba’zi  erkaklar  xotinlariga  e’tiborsiz  bo’lib  qoladilar.  Uy-ro’zg’or 
ishlari  va  bola  tarbiyasi  bilan  umuman  qiziqmaydilar,  uyiga  yotoqxonaga  yoki  mehmonxonaga 
kelganday keladilar va yotib uxlab turib yana ishlariga ketaveradilar. 

---

374 
 
Xotinkishilarningko’pchiligiuchunesauy, 
oilaviyhayottabiatinibutunbirolamidir. 
Hattoishdao’tiriboilasihaqidao’ylaydi, 
uy-
ro’zg’ortashvishlariyuquvonchlariuningxayolidannariketmaydi. Ishorasidayokitushlikdanfoydalanibuy-
ro’zg’oruchunzarurnarsalarniharidqiladilr. 
Ishdankeyinbog’chagayuguradi, 
uygaqaytayotibesaqandayovqattayyorlashhaqidao’ylabketadi. 
Ishgaberilganerkaklarhattouygakelibhamertangiqiladiganishlarningrejasinituzishbilanbandbo’ladi. 
Ayollarishxonada  «mehmon»  sifatidao’tirishib,  uygashoshilsa,  erkakkishioiladanishgaqochadi, 
aynanishlaroqibatidaoilaviykelishmovchiliklarkelibchiqadi. 
Bukabiziddiyatlarningoldiniolishuchunerkaklarengavvalooilagabee’tiborbo’lmasliklarikerak. 
Erkaklarvaqti-
vaqtibilanayollarigayetarlichae’tiborberaolmaganliklaritufaylivaqtinitopibayoliko’ngliniko’tarishlari, 
uningbebahomahoratigatasannolaraytishi, 
damolishkunlaridabolalartarbiyasiga, 
uy-
ro’zg’orishlarigaqarashibturishlarikerakdir. 
Ba’zanonalarqizlariga 
«eringbilanjanjallashganingdako’zyoshiqil», 
debmaslahatberishadi. 
Bundachuqurpsixologikma’nobor. 
Negaki, 
xotinko’zlaridayoshko’rganerbunimag’lublikbelgisidebbiladi. 
Jahldantushadi, 
rahm-
shafqattuyg’ularipaydobo’ladi. 
Murosagakeladi. 
Xotininingko’nglinitopishgaurinadi. 
Ko’ribturibsizkibundanavvalkelin, keyinoilayutadi. Buniayollarbilibqo’yganiyaxshi. 
Avvalooiladayoshlar 
«oilataxtiuchunkurash» 
ergaham, 
xotingahamfoydakeltirmasligini, 
aksinchaharbirjanjalgullabturganoiladaraxtigaurilganboltazarbiekaniniyaxshibilibolishlarikerak. 
Donohalqimizdanqolgan, 
«Birkunjanjalbo’lganuyda, 
qirqkunbarakasiko’tariladi» 
debaytilganiboraniunutmasligimizkerakbo’ladi. 
Oiladaer-xotinmunosabatlarininghissiyrivojlanishi,    er-xotinmunosabatlariningsamimiyligi,  bir-
birigayaqinlik, 
qadrlash, 
hurmatqilishoilaviyturmushningdastlabkibosqichlarida, 
aksariyathollardanisbatanyaxshibo’ladi. 
Buesako’pjihatdansevgi-muhabbattufaylipaydobo’ladi. 
Muhabbatgabo’lganehtiyojningifodalanishiharbirinsonhayotidago’dakligdanpaydobo’ladi. 
Budastlabonaga,  otaga,  oilaa’zolarigabo’lganmunosabatidao’zifodasinitopadi.  Kattaroqbo’lgach, 
butunbirqalb,  vujudtuyg’ular,  fikr,  ruhiyholatkimnidirizlaydi,  nimagadirintizor.  Odamdabutunqalbi, 
borlig’inikimgadirbag’ishlagisi, 
kimnidirardoqlagisi, 
birumrgaubilanhayotinibog’lashistagipaydobo’ladi. 
Bundayodamtinchiniyo’qotadi, 
atrofgaboqibdilquvonchiniizlaydi. 
So’nggiyillardamustaqilrespublikamizdaoila, 
nikohmunosabatlaridakattao’zgarigshlarkuzatilmoqda, 
buboradagiishlardayutuqlarbilanbirqatordaayrimmuammolarhamko’zgatashlanadi. 
Ba’zanoila, 
nikohmasalalarigabepisandqarovchilarhamurchabturadi, 
mustahkamoilalarko’payishibilanbirgaba’zibuzilayotganoilalarhamyo’qemas. Oqibatda  «tirikyetimlar» 
ota-onamehridanuzoqbo’lganqarovsizbolalarsoniko’paymoqda. 
Ba’ziota-
onalartomonidanbolalartarbiyasigae’tiborpasayibketganligitufaylio’smirlarqonunbuzarlikyo’llarigakiri
bqolishlari, 
oiladao’zarokelishmovchiliklar, 
urushjanjallartufaylifojialivoqealarkelibchiqadi. 
Oiladaaka-ukalar, qaynona-kelinvaer-xotinmunosabatiningbuzilishiyomonoqibatlargaolibkeladi. 
Oilabaxti, 
farzandlaristiqboliuchunota-onalaro’g’il-
qizlarnioilaviyhayotningmuammolarigama’suliyatbilanyondashadigan, 
umryo’ldoshinihurmatqiladigan, 
ungahammavaqttayanch, 
sodiqdo’stbo’ladigan, 
kelinlik, 
kuyovlikvazifalarinio’rnigaqo’yadigan, farzandlikburchinio’tayoladiganqilibtarbiyalashalarizarur. 
Oiladaer-xotinlarorasidabo’layotganajralishlarningnatijasidabolalarningruhanezilish, 
ichkixavotirlanish, 
nafratlanish, 
bezovtalanish, 
qiynalishkabibarchahollarta’siridashakllanishlaryuzagakelmoqda. 
Oiladagiurush-
janjallarniko’raveribich-ichlaridanjarohatlanganholdarivojlanadi. 
Ota-
onalarningo’zmuammolaribilanbandbo’lishlarinatijasidafarzandlarixulqiog’ishganlardavrasigakiribqol
ganlarinisezmayqolishhollari, 
ota-
onalariningkelishaolmaganliklarinatijasidabolanimehribonlikuylariga, 
bolalarningota-

---

375 
 
onalaritirikbo’lishigaqaramasdanmehribonlikuylaridako’ngillario’ksiganholdahayotkechirishlarikuzatil
moqda. 
Oiladaota-onalarningichqiliqkarujuqilishi, 
buningoqibativaboshqasabablargako’ratez-
tezsodirbo’libturadiganoilaviyjanjal-majoralartufaylibolalarningoromibuziladi, 
uyqusiqochadi, 
cho’ychiydiganbo’libqoladi, 
asabsistemasikasalligigachalinadi, 
farzanlariko’zo’ngidaota-
onaningobro’sito’kiladi 
Yuqoridagiko’ngilsizliklarningro’ybirishigasababoiladaishonch, 
mehr, 
muhabbat, 
vafoningyetishmasligida, 
er-xotinningbir-birigaishonmasliklariesamuloqotmadaniyatiningpastligini, 
o’zarosamimiyatyo’qligidir. 
Oiladagiajralishlarhambolalarnimuloqatdano’zinichetgaolishlarigaolibkelayapti.